ZEMBLA Jaaroverzicht 2017

"Het ergste wat je als ouder kan overkomen, is dat jou onterechte verwijten worden gemaakt en je kind daardoor ver van je af komt te staan", zei D66-Kamerlid Vera Bergkamp nadat ze de ZEMBLA-uitzending ‘Verdachte ouders’ zag. In de uitzending kijken we naar de waarheidsvinding als het gaat om kindermishandeling. Twee ouderstellen vertellen hun verhaal. Ze werden ten onrechte beschuldigd van PCF, bekender onder de naam Munchausen by proxy. De stoornis waarbij je moedwillig je kind ziek maakt. Bergkamp stelde Kamervragen naar aanleiding van de uitzending ‘Verdachte ouders’.

Kijk 'Verdachte ouders' terug

De laatste uitzending van het seizoen eindigt op de tweede plek in deze top 10. We kijken naar de keuring van ouderen die nog auto willen rijden. Is één keer in de vijf jaar een medische keuring voldoende als je als bejaarde man of vrouw fysiek achteruit gaat? En voldoet de keuring wel? 

ZEMBLA krijgt een USB-stick toegespeeld met daarop meer dan honderd vertrouwelijke documenten van de Belastingdienst. Het gaat om mails, rapporten en gespreksverslagen. Hoge ambtenaren klappen uit de school over wantoestanden. De problemen zijn ernstiger dan de staatssecretaris voorstelde.

‘Prutsen en pielen zonder pottenkijkers’ leidde tot politieke debatten en uitgebreide onderzoeken en leidde tot maatregelen die de veiligheid van gegevens in handen van De Belastingdienst moeten verbeteren.

Het nog prille presidentschap van Donald Trump ligt aan het begin van het jaar al hevig onder vuur. De Russen zouden belastende informatie hebben over Trump. En dat maakt Trump chantabel. Nepnieuws, twittert Trump: “ I have nothing to do with Russia – no deals, no loans, no nothing !” Trump zegt dus niets te maken te hebben met de Russen. Maar klopt dat wel? 

ZEMBLA onderzoekt een ander explosief dossier over Trump en de Russen: Trumps zakelijke en persoonlijke relaties met oligarchen uit de voormalige Sovjet-Unie. Machtige, steenrijke mannen die verdacht worden van witwassen en fraude en contacten hebben in Moskou en met de maffia. De uitzending trok via YouTube veel belangstelling vanuit Amerika (*YouTube cijfers zijn niet meegeteld in deze ranking). Uiteindelijk kwamen er nog twee vervolgen op dit eerste deel over de omstreden vrienden van Donald Trump.

Dit voorjaar onthulde ZEMBLA een groot adoptiebedrog. Van de duizenden baby’s die in de jaren tachtig vanuit Sri Lanka naar Nederland zijn geadopteerd, blijken de papieren op grote schaal te zijn vervalst. Over hun adopties is gelogen. De moeders die vermeld staan in de papieren zijn niet de échte, biologische moeders. Ook broers en zussen van adoptiekinderen zijn verzwegen.

Voor de destijds geadopteerde kinderen, nu allemaal volwassenen, heeft dit enorme consequenties. Zo rijst de vraag of de echte moeders wel vrijwillig afstand van hun kind hebben gedaan. Naar aanleiding van deze ZEMBLA-uitzending gaan adoptiekinderen naar Sri Lanka op zoek naar hun werkelijke wortels. Ook ZEMBLA reist naar Sri Lanka om de adoptiepraktijken van destijds daar ter plekke te onderzoeken. Wie waren verantwoordelijk voor de vervalsingen? En wie hadden er belang bij? We onthullen het bestaan van babyfarms en acting mothers en de uitzending trekt internationaal de aandacht.

Nederland is een van de grootste belastingparadijzen van de wereld. Politici in Den Haag vinden dit onwenselijk en roepen al jaren dat belastingontwijking moet worden aangepakt, maar achter de schermen blijkt het tegenovergestelde te gebeuren. Miljarden gingen er afgelopen jaren richting Griekenland en Portugal om te voorkomen dat de landen zouden omvallen.  

Minister van Financiën Dijsselbloem speelde als voorzitter van de Eurogroep een belangrijke rol: De belasting voor de Griekse en Portugese burgers ging flink omhoog om de schuld terug te betalen. Maar tegelijkertijd konden multinationals die belasting via Nederland ontwijken. En kregen de landen dus niet wat hen toekwam. Verantwoordelijk voor het Nederlandse fiscale beleid: dezelfde minister Dijsselbloem. Het is een van de voorbeelden van de dubbelheid van het Nederlandse beleid. Zembla onderzoekt het Nederlandse belastingparadijs en de rol van de politiek daarin.

De overlast van luchthaven Schiphol verspreidt zich als een olievlek over Nederland. Het luchtruim is zo vol, dat vliegtuigen die vertrekken vanaf  Rotterdam The Hague Airport  steeds vaker moeten afbuigen om het Schipholverkeer niet te verstoren. Daardoor vliegen ze dicht over omliggende woonwijken. En als in 2019  Lelystad Airport  de deuren opent, zitten mensen tot ver in de provincies Gelderland, Overijssel en Friesland ook in de herrie. Want alleen in de onderste laag van het luchtruim is nu nog plaats om vliegveld Lelystad te kunnen bereiken.

Volgens deskundigen is eerst een herziening van het luchtruim noodzakelijk om het gewenste aantal vakantievluchten in de Flevopolder mogelijk te maken. Toch gaat Lelystad Airport in het voorjaar van 2019 al open. Dat is volgens de overheid noodzakelijk om de positie van Schiphol te borgen. De luchthaven zou, met zijn internationale netwerk van verbindingen, dé motor van de economie zijn. Bewoners komen in opstand. Ze zijn boos en maken zich zorgen. ZEMBLA onderzoekt: hoeveel kans maken burgers met hun gevecht tegen Schiphol? Na de uitzending groeit de politieke steun om de opening van Lelystad Airport in 2019 uit te stellen en eerst een plan samen te stellen voor de herindeling van het luchtruim.

ZEMBLA onthult in 2015 dat op de KNO-afdeling van het UMC Utrecht een angstcultuur heerst. Ernstige calamiteiten zijn verzwegen voor de Inspectie. Klokkenluiders vertellen over onveilige situaties op de OK en het tirannieke gedrag van het afdelingshoofd.

 Na grootschalig onderzoek bevestigt de Inspectie dit voorjaar dat er in dit ziekenhuis geen veilige en open cultuur is. De Raad van Bestuur is daar volgens de Inspectie verantwoordelijk voor. Diezelfde Raad van Bestuur moet nu het tij keren. De inspectie eist dat ook andere ziekenhuizen lessen trekken uit haar rapport. ZEMBLA onderzoekt wat het UMC Utrecht, de Inspectie en andere academische ziekenhuizen hebben geleerd van de problemen in Utrecht. Wat is er gebeurd met de klokkenluiders?

Honderden Nederlanders met gezondheidsklachten wijken uit naar peperdure Lyme-klinieken in het buitenland voor een second opinion. Ze denken dat ze de ziekte van Lyme hebben, ook al is dat volgens hun eigen artsen niet het geval. In ZEMBLA INTERNATIONAAL een onthullende reportage uit Denemarken over drie Duitse Lyme-klinieken, waar ook Nederlandse patiënten naar toe komen. Hieruit blijkt dat Deense patiënten met de dodelijke spierziekte ALS en de hersenziekte Parkinson er een diagnose en behandelplan kregen voor de ziekte van Lyme. Volgens deskundigen kunnen er risico’s kleven aan deze behandelingen. 

Kerngezonde Deense journalisten besluiten zich daarom voor te doen als patiënt en laten hun bloed onderzoeken in de Duitse BCA-clinic, Arminlabs en Privatpraxis für Integrative Medizin. Met de geheime camera leggen ze vast dat behandelaren Lyme constateren bij de gezonde proefpersonen. 

De teflon-fabriek van DuPont in Dordrecht heeft jarenlang hoge concentraties uitgestoten van een mogelijk kankerverwekkende stof: PFOA. Dat ontdekt het RIVM het afgelopen jaar. Het onderzoek in Nederland komt pas op gang nadat het bedrijf in Amerika is veroordeeld tot een flinke schadevergoeding aan een bewoner die kanker kreeg.

Duizenden omwonenden en werknemers voeren daar al vijftien jaar een juridische strijd over een vergelijkbare teflonfabriek van de chemische divisie van DuPont, inmiddels omgedoopt tot Chemours. Zij denken dat ze ziek worden door de jarenlange uitstoot van PFOA, terwijl Dupont volhoudt dat de gezondheidsrisico’s klein zijn. Maar als de bewoners interne documenten boven tafel krijgen, blijkt dat het bedrijf meer dan twintig jaar informatie heeft achtergehouden waaruit substantiële gezondheidsrisico’s blijken. 

Het is één van de geheimen van de chemische industrie, gereconstrueerd door Franse journalisten in deze ZEMBLA INTERNATIONAAL.