De omstreden vrienden van Donald Trump: de Russen

Machtige, steenrijke mannen
Al maanden doet de FBI onderzoek naar de Russische beïnvloeding van de Amerikaanse presidentsverkiezingen. ZEMBLA onderzoekt een ander explosief dossier over Trump en de Russen: Trumps zakelijke en persoonlijke relaties met oligarchen uit de voormalige Sovjet-Unie. Machtige, steenrijke mannen die verdacht worden van witwassen en fraude en contacten hebben in Moskou en met de maffia. Wat zeggen deze relaties over Trump en waarom ontkent hij ze? Hoe  compromitterend zijn deze omstreden zakenrelaties voor de 45 ste president van de Verenigde Staten? En zijn er connecties met Nederland? ZEMBLA ontmoet één omstreden vriend van Trump en spreekt onder andere met een voormalig CIA agent, met fraude-onderzoekers, advocaten en een Amerikaanse senator.

Samenstelling en regie: Sander Rietveld
Research: Annette Schätzle en Jos van Dongen

Sander Rietveld vertelde woensdagochtend bij BNR over 'De omstreden vrienden van Donald Trump: De Russen'. Luister hier terug. 

Zo zit het bedrijfsnetwerk in elkaar:
Centrale spil is de Nederlandse brievenbusfirma KazBay B.V. In de oprichtingsakte  is te lezen dat KazBay in handen is van twee bedrijven: De Nederlandse firma Bayrock B.V. en het Zwitserse bedrijf Helvetic Capital S.A. In deze mail  is te lezen dat achter Bayrock BV Trumps zakenpartner Bayrock Group L.L.C. zit en de echtgenoot van Viktor Khrapunov de uiteindelijke eigenaar is van Helvetic Capital S.A.

Uit deze mail  blijkt ook dat er gebruik gemaakt wordt van een Nederlands tussenkantoor. Verder is te lezen dat de Nederlandse constructie is opgezet door het advocatenkantoor van Rudy Giuliani, toen partner van Bracewell & Giuliani LLP een vertrouweling van Trump.

In deze overeenkomst  spreken Bayrock en Khrapunov af om 1,48 miljoen dollar in KazBay te storten. Op 25 september maakt Bayrock zijn aandeel van 740.000 dollar over zo blijkt uit de bankgegevens  .

Tegen een investeerder zegt Bayrock dat de 1,48 miljoen geïnvesteerd zijn in mijnactiviteiten in Kazachstan. De zakenpartner wil de bonnen van de uitgaven zien zo is te lezen in deze mail . Maar Bayrock lijkt de 1,5 miljoen dollar niet te kunnen verantwoorden. Op vraag van ZEMBLA over de verdachte investeringen wil Bayrock niet ingaan.

In een reactie laat Bayrock aan ZEMBLA weten:

In de Kriss vs Bayrock rechtzaak beschuldigt een voormalige medewerker van Bayrock het bedrijf van grootschalige belastingfraude en van het runnen van een criminele organisatie. 

De Nederlandse tussenpersonen waren anderhalf jaar lang bestuurders van KazBay. In deze periode verschenen diverse artikelen over de dubieuze achtergronden over Bayrock en Khrapunov.

Een half jaar geleden schrijft de Financial Times dit artikel  over Khrapunov en zijn zakenpartner Bayrock waarin KazBay ervan werd beschuldigd een witwaskanaal te zijn.

Donald Trump bleek geen problemen te hebben met het criminele verleden van zijn toenmalige zakenpartner Felix Sater. Zo schrijft Sater in een mail aan een investeerder dat Trump de situatie vooral wilde gebruiken om meer geld voor zichzelf te eisen. Sater verwijst in de mail naar een vergadering die op 23 januari 2008 heeft plaatsgevonden.

Uit interne documenten  van Bayrock blijkt dat het om een belangrijke vergadering gaat waar nadrukkelijk om de aanwezigheid van alle zakenpartners van Trump Soho wordt gevraagd. Sater blijkt voorafgaand aan de vergadering contact te hebben gehad met Trump. In een e-mail laat Sater aan zijn collega’s weten: “Donald is happy with me”.

Op het moment van de vergadering is Trump op de hoogte van het verleden van Sater. Eén maand eerder, op 17 december 2007, publiceert de New York Times een artikel  over Sater en zijn misdrijven. Donald Trump verklaart  op 19 december 2007 de zaak uit te zoeken.

Frederick Oberlander
Frederick Oberlander is een advocaat uit New York, gespecialiseerd in belastingrecht.

Hij heeft tot aan het Amerikaanse Hooggerechtshof geprocedeerd om het geheime juridisch dossier van Felix Sater openbaar te laten maken. Daarin is hij grotendeels geslaagd. Verschillende lagere rechters hadden eerder geoordeeld dat Oberlander geheime stukken over Sater die hij in bezit had gekregen via een medewerker van Bayrock niet openbaar mocht maken en dat hij zelfs niet over de zaak mocht spreken.

'qui tam' zaak
Oberlander procedeert al jaren tegen Bayrock. Sinds 2015 voert hij een zogenaamde ‘qui tam’ zaak tegen het bedrijf. Een ‘qui tam’ zaak is een specifiek Amerikaans soort rechtszaak waarbij een civiele advocaat kan optreden als aanklager (‘a private Attorney General’) om gestolen belastingopbrengsten terug te vorderen van fraudeurs.

In de zaak tegen Bayrock heeft de openbaar aanklager van de staat New York erin toegestemd dat Oberlander een groep clienten vertegenwoordigt die ‘namens zichzelf en de bevolking van de Staat New York’ een zaak voert tegen Bayrock.

Volgens Oberlander hebben Tevfik Arif, Felix Sater en Julius Schwartz zich schuldig gemaakt aan verschillende vormen van fraude en hebben ze geprobeerd die fraude te verhullen.
CC foto: Richard Perry/The New York Times

Een rechter van de Hooggerechtshof van de Staat van New York heeft op 27 September 2017 de Qui Tam zaak afgewezen. 

Statement Bayrock Group LLC.:
“We are gratified by Justice Charles E. Ramos’s ruling today dismissing in its entirety the Qui Tam lawsuit brought by attorney Fred Oberlander.  We argued that Oberlander’s repeated misconduct and violations of New York’s attorneyethics rules required dismissal of the action.  We have maintained throughout that the lawsuit was without merit and based on stolen confidential materials.” 

Het IJslandse investeringsbedrijf FL-Group is een strategische partner van Bayrock zo is te lezen in deze presentatie . In 2007 sluiten de twee bedrijven een miljoendeal voor het ontwikkelen van vastgoedprojecten. Ook Donald Trump zet hiervoor ter goedkeuring zijn handtekening .

In rechtbankdocumenten staat dat er achter FL Group Russische investeerders zouden zitten die Vladimir Putin steunen. Hierin is ook te lezen dat FL en Bayrock een geheim plan hadden. Samen zouden ze met 250 miljoen dollar belastingfraude willen plegen. Bayrock laat in hun eerder genoemde reactie weten geen commentaar te geven op zaken die nog onder de rechter zijn.

De FL Group (die na een herstructurering in 2009 inmiddels Stodir heet) heeft Zembla het volgende laten weten:

- "De totale investering van de FL Group in project(en) van Bayrock bedroeg 80 miljoen dollar; - na de herstructurering hebben we onze adviseurs en advocaten opnieuw naar het project laten kijken met het doel om waarde terug te krijgen of uit te zoeken of Stodir mogelijk rechtmatige aanspraken heeft – maar dat had geen succes, en we hebben geen waarde teruggekregen; - we hebben geen kennis of informatie over de meeste van uw vragen, behalve de vragen die direct te maken hebben met de FL Group; - we zien geen bewijs van Russische investeerders in de FL Group, er is althans nooit een Russische entiteit geregistreerd op de lijst van aandeelhouders van de FL Group; - we zien geen bewijs van investeringen door de FL Group in Kazachstan."