Column: Hoe hou je het mysterie levend?

Veel mysterieuze series, zoals Twin Peaks en Lost, begonnen ijzersterk, maar raakten naarmate de seizoenen vorderden de weg kwijt. Wacht Yellowjackets hetzelfde lot?

Veel series die draaien om één, centraal, mysterie krijgen ermee te maken: hoe hou je de aandacht van de kijker, over meerdere seizoenen, vast? Aan de ene kant moet het mysterie natuurlijk niet al te snel worden opgelost, aan de andere kant wil je niet dat het zo lang duurt dat de kijker afhaakt. En dan moet de uitkomst het liefst ook nog net ietsje meer zijn dan ‘het is allemaal een droom/hallucinatie!’ of ‘iedereen is dood!’.

Er lijken dan ook meer voorbeelden te zijn van hoe het níet, dan hoe wél moet. Zo kon het weinig originele einde van Lost (2004-2010) maar weinig fans bekoren. De ontknoping van de duistere Duitse tijdreisserie Dark (2017-2020) was daarentegen weer zo complex en incestueus dat je je afvraagt of de makers zelf alle tijdlijnen nog wel uit elkaar konden houden. Voorbeeld: hoofdpersonage Martha bevalt van een zoon die ook haar overgrootvader blijkt te zijn.

Maar ook de serie Twin Peaks (1989-1991) raakte, na het fenomenale eerste seizoen, aan het einde van seizoen twee totaal de weg kwijt. Dit was niet helemaal de schuld van de makers, David Lynch en Mark Frost. Oorspronkelijk had het tweede seizoen net zo lang als het eerste (8 afleveringen) moeten zijn. Maar door het enorme succes van seizoen 1 bestelde de studio voor het vervolg maar liefst 22 afleveringen. Met als gevolg dat ook na de ontmaskering van de moordenaar van Laura Palmer in aflevering 9 er nog 13 afleveringen moesten worden gevuld.

En nu is er de serie Yellowjackets, waarvan het tweede seizoen in Nederland net bij SkyShowtime van start is gegaan. Het fantastische eerste seizoen, over een meidenvoetbalteam dat in 1996 neerstortte en anderhalf jaar moest zien te overleven in de wildernis, is als een puzzelplaatje in een spelshow dat heel wazig begint en dan steeds scherper wordt, maar dan wel eentje waarbij daarnaast ook nog flink wat puzzelstukjes missen. Aan het einde geeft seizoen 1 wel een paar geheimen prijs, maar het grootste deel van het mysterie blijft in nevelen gehuld.

Dus was de vraag: hoe gaat de serie in seizoen 2 verder? Het antwoord: heel erg langzaam. Het extreme geduld en de sublieme zelfbeheersing van makers Ashley Lyle en Bart Nickerson is een van de (vele) sterke punten van seizoen 1. Toch voel je in seizoen 2 wel dat de rek er wel een beetje uit begint te raken. In ieder geval in zoverre dat je je als kijker afvraagt: hoe lang willen ze nog door? Er staat sowieso nog een derde seizoen gepland – nu tijdelijk gepauzeerd door de schrijversstaking – maar de makers zelf hebben ooit gezegd dat ze het mysterie in vijf seizoenen willen ontrafelen.

Persoonlijk lijkt vijf seizoenen mij wat aan de royale kant. Daarnaast vraag ik me af: is een complete afronding eigenlijk wel nodig? Kan een mysterie niet op zichzelf staan? Mark Frost en David Lynch lieten met Twin Peaks: The Return (2017) zien dat het kan. De eerste zestien afleveringen volgen nog een redelijk chronologisch verhaal; een verhaal dat vervolgens in het laatste anderhalf uur compleet en vol overgave ontspoort. Twin Peaks: The Return eindigt als een onheilspellende koortsdroom zonder eenduidige antwoorden en vol nieuwe mysteries die waarschijnlijk nooit worden opgelost. En dat is helemaal oké.