LFL: "De dood neemt niet alleen, ze geeft ook zeer zeker".

Een klein deel van mij voelt schaamte om dit te schrijven: ik heb mijn lust for life teruggevonden door de dood van mijn vriend. Want ergens voelt het alsof ik dan zeg dat ik daarvan heb genoten. Natuurlijk had ik mijn vriend liever in levenden lijve nog steeds naast mij gehad, maar ik heb ook mogen ervaren dat de dood iets kan brengen. Dat er zoiets is als een mooie dood en een vredig sterven. En dat je daar als nabestaande heel veel aan kunt hebben.

Toen ik mijn vriend Michiel in 2015 leerde kennen (ik was toen 28 en hij 29), wist ik al vrij snel dat hij een hersentumor had en dat hij daar waarschijnlijk niet oud mee zou worden. Het schrikte mij niet af. Toen snapte ik dat nog niet, maar achteraf denk ik dat dat veel te maken had met mijn hechtingsproblematiek. Het was voor mij wel geruststellend was om te weten dat ik niet heel lang met hem samen zou zijn. Door die hechtingsproblemen en bindingsangst was het een lange tijd ook heel lastig om me echt aan onze relatie over te geven. Ik wist wel dat er iets heel bijzonders tussen ons was, maar het lukte me niet om vrede te hebben met het rustige en kleine leventje wat Michiel leed. Door zijn ziekte was zijn wereld best klein geworden en ging hij veel dingen uit de weg. Ik leed zelf aan depressies, maar ik had het wel heel erg nodig om buiten mijn comfortzone te leven. Ik werd onrustig en kriegelig van te veel bij hem op de bank zitten. Het duurde een aantal jaar van met en zonder elkaar leven voor ik er eind 2017 echt voor durfde te gaan.

Vanaf toen ging alles anders, allebei waren we vastbesloten om het nu beter te doen. Er was ruimte voor onze beperkingen maar we deden er ook alles aan om dichter bij elkaar te komen en we praatten over alles. Veel tijd was ons echter samen niet gegund. In april 2018 kregen we te horen dat het nu echt mis was met de tumor en vanaf daar ging alles erg snel. Michiels lichaam kon de chemotherapie die hem nog wachtte niet meer aan en dus was er niets meer te behandelen. In augustus 2018 overleed hij op tweeëndertigjarige leeftijd.

In de laatste weken voor zijn dood trokken we samen met onze honden (een van hem, een van mij) in bij Michiels vader. Zijn vader had behoorlijk wat ervaring in de verpleging en een groot huis, dus daar zouden we Michiel tot het einde toe zelf thuis kunnen verzorgen. Deze laatste fase is voor mij zo bijzonder en mooi geweest. Natuurlijk is het intens verdrietig als je veel te vroeg van iemand van wie je zoveel houdt afscheid moet nemen. Maar ik leerde dat getuige zijn van een sterfbed van iemand die accepteert dat hij gaat en goed afscheid neemt, heel mooi en helend kan zijn.

Michiel wist al heel lang dat hij niet heel lang meer had, maar als je dan opeens hoort dat het nog maar om maanden gaat, is dat toch wel iets heel anders. Het deed ontzettend veel pijn, dat nieuws, zeker omdat we pas net weer samen waren en dat het voor het eerst zo stabiel was dat we ook leuke plannen durfden te maken. Dat stort dan in één keer in elkaar en opeens moet je je zorgen maken om het verval van zijn lichaam, wat zich in noodtempo inzette. Maar wat de naderende dood ook doet, behalve je dus een toekomstdroom afpakken, is je herinneren aan het leven. Het leven wat zich alleen nu afspeelt, dat is de enige plek waar het plaatsvindt. En dus voelde ik me ook heel erg levend. Het mij levend voelen was een groot contrast met mijn depressies. Ook al stond ik voor de grootste uitdaging waar ik ooit voor had gestaan: het loslaten van mijn geliefde, was het ergens een opluchting dat niks anders er meer toe deed. Ik had gewoon geen ruimte meer in mijn hoofd om me druk te maken om futiliteiten. Ik voelde me geliefd en gehoord. Ik mocht over alles meepraten en -beslissen en ik wist dat er geen twijfel over bestond dat ik zijn sterven mee mocht maken. Iets intiemers bestaat eigenlijk niet. Die ervaring, de vanzelfsprekendheid waarmee ik getuige werd van het sterfbed van een jong persoon, heeft mij voor een groot deel geheeld. Vóór die ervaring wist ik niet dat ik het waard was om zoiets bijzonders mee te maken.

Michiel was niet bang om te sterven en schaamde zich niet voor alles wat er met zijn lichaam en geest gebeurde. Dat maakte dat wij als omstanders ook de kracht vonden om dit goed te doorstaan. Er bleef altijd contact, ook al snapte hij langzamerhand steeds minder en kon ik gaandeweg ook niet veel meer begrijpen van wat hij nog zei. Na een ‘laatste fase’ van 6 weken overleed hij uiteindelijk, omringd door zijn dierbaren.

En toen, na de uitvaart, was ik opeens weer thuis met mijn hond. Mijn gezin gehalveerd. Natuurlijk was ik af en toe ontroostbaar en veel energie kwijt met rouwen, maar een zwart gat bleef uit. Dit heeft veel met zijn sterfbed te maken gehad, waarin we altijd open en eerlijk hebben kunnen communiceren en al zoveel samen hadden kunnen rouwen. Maar ook omdat het zo’n omslagpunt voor me was geweest. Michiel was, hoe ziek hij ook was, emotioneel gezien altijd voor mij blijven zorgen. Hij bleef zich altijd bezighouden met hoe het met mij ging. Ik was dat niet gewend, ik zorgde al mijn hele leven voor anderen. Nu besloot ik om alleen nog voor mezelf te zorgen. Ik ging een therapietraject in (wat ik eerder door zijn ziekte had moeten afbreken) en ik ben een boek gaan schrijven. In de laatste weken van Michiels leven hield ik een dagboek bij. Ik wilde hier echt iets mee doen en ben dat verder gaan uitwerken tot een boek over zijn sterven en onze liefde. Een boek waarmee ik vooral wilde zeggen: de dood wordt onterecht doodgezwegen. Hoe zwaar verlies ook kan zijn, een aangekondigde dood kan ook een heel mooi afscheid met zich meebrengen. De dood neemt niet alleen, ze geeft ook zeer zeker.

Na een geslaagde crowdfundingsactie kon ik in januari 2020, anderhalf jaar na zijn overlijden, dan eindelijk mijn boek ‘Overlijdensberichten’ overhandigen aan Michiels vader en zus. Ik heb in de dood en sterven echt mijn onderwerp gevonden, waar ik met veel enthousiasme over schrijf, illustreer en vertel. Michiel is de aanstichter van dit alles en leeft voort in wat ik maak. Dat maakt me heel erg trots.