Nigeriaanse getuigen: Shell betaalde ons om te liegen

Twee Nigerianen hebben dinsdag voor de rechtbank in Den Haag verklaard dat ze in 1994 in opdracht van Shell zijn omgekocht. Beiden legden destijds valse getuigenissen af over activisten die later ter dood werden veroordeeld.

De 66-jarige getuige die als eerste aan het woord kwam, schetste hoe hij onder dwang van de politie een belastende verklaring moest opstellen over een activist die later samen met acht anderen werd opgehangen. Vertegenwoordigers van Shell zouden hem vervolgens geld hebben gegeven voor zijn medewerking.

Doodstraf wegens moord vier lokale leiders
De activisten waren lid van een beweging die actie voerde tegen vervuiling door oliewinning in de Nigerdelta. Deze zogenoemde Ogoni Negen kregen in 1995 de doodstraf, omdat ze door het toenmalige regime de schuld kregen van de moord op vier lokale leiders.

Vier weduwen beschuldigen Shell in een civiele zaak van medeplichtigheid aan de dood van de veroordeelde activisten.

ZEMBLA en 'De vuile olie van Shell'
In 2010 maakte ZEMBLA de reportage ‘De vuile olie van Shell’ over de dramatische gevolgen van de olieboringen voor de lokale bevolking van de Nigerdelta en voor het milieu. Volgens Amnesty International heeft Shell in de jaren negentig een rol gespeeld bij een serie moorden, verkrachtingen, martelingen en verbrandingen van dorpen door de Nigeriaanse militaire regering in Ogoniland. Dat zei Amnesty International eind 2017 op basis van interne documenten van Shell, getuigenverklaringen en documenten uit Amnesty-archieven.

Namen van Shell medewerkers wisten ze niet
Beide getuigen schetsten in Den Haag een belangrijke rol voor een lokale bestuurder. Namen van Shell-medewerkers konden ze niet noemen. Een van de getuigen zei dat op de auto van mensen die hem geld gaven een sticker van het bedrijf zat.

Deze getuige, een muzikant, was in de buurt toen leiders van het Ogoni-volk in 1994 werden omgebracht door een gewelddadige menigte. Tegenstanders zagen hen als 'aasgieren' die de belangen van de olie-industrie en het regime dienden.

Doodsangst
De man vertelde dat hij moest opschrijven dat de leider van de activisten opruiende dingen had gezegd over de 'aasgieren', die daarop werden gelyncht. Toen hij weigerde, zou de politie geweld hebben gebruikt. "Ze sloegen mij met een kabel tegen mijn hoofd." Uit doodsangst voegde hij de beschuldigende passage alsnog toe.

Later kreeg de man gunsten aangeboden. Hij kreeg geld, volgens hem van vertegenwoordigers van Shell, en regeringsfunctionarissen boden hem een woning, een baan en muziekinstrumenten aan. Uiteindelijk kwam hij terug op zijn verklaring. Hij liet bij een advocaat een nieuwe getuigenis achter en ontvluchtte het land.

Shell ontkent alles
Shell spreekt van "tragische gebeurtenissen" en ontkent alle aantijgingen. De top van het bedrijf vroeg tevergeefs om clementie bij dictator Sani Abacha.

De rechter heeft overigens bepaald dat de namen van de getuigen geheim moeten blijven. Ze vrezen voor hun veiligheid. Ook namen die ze noemden mogen niet openbaar worden gemaakt.

Bekijk de uitzending: 'De vuile olie van Shell':