'Conclusies kabinet over granuliet te voorbarig'

Granuliet heeft geen schadelijke gevolgen voor het milieu zeggen de ministers Van Nieuwenhuizen en Van Veldhoven in een brief aan de Kamer, maar dat is een conclusie die op dit moment volgens deskundigen niet te trekken is. De chemische stof die aan granuliet wordt toegevoegd voordat het in natuurplas Over de Maas wordt gestort, is namelijk helemaal niet onderzocht. Dat blijkt volgens deskundigen uit stukken die het ministerie met de brief als bijlage meestuurde. 

De ministers schreven donderdag een uitgebreide reactie op de Zembla-uitzending over de dumpingen van granuliet in natuurplas Over de Maas. De brief komt vlak voor het rondetafelgesprek over de kwestie, dat aanstaande maandag, op verzoek van de Tweede Kamer, wordt gevoerd.

Volgens milieuchemicus Joop Harmsen is bij de onderzoeken die de ministers in de brief aanhalen, gemeten op een standaard lijst van stoffen. Van die stoffen was bij voorbaat al duidelijk dat ze niet in granuliet aanwezig zijn, zegt Harmsen: “Normaal gesproken meet je juist op alle verdachte stoffen. Ze kunnen dus niet zeggen dat het schoon is, want ze hebben niet op flocculant (de aan het granuliet toegevoegde chemische stof, red.) gemeten.” Volgens Harmsen kun je nog niet zeggen of het storten van zoveel granuliet wel of niet schadelijk is. 

'Granuliet is geen grond maar een bouwstof'
De discussie zou op dit moment niet over de schadelijkheid moeten gaan, maar over de vraag of granuliet ‘grond’ of een ‘bouwstof’ is, vindt voormalig milieuofficier Gustaaf Biezeveld. De ministers beweren in de brief dat granuliet al langere tijd als ‘grond’ is gekwalificeerd, maar waarop ze dat baseren is volgens Biezeveld en Harmsen een raadsel. “Ik zie daar in de brief geen enkel bewijs voor”, aldus Harmsen. Biezeveld is helder: “Granuliet is een bouwstof en een bouwstof mag je niet storten. Het moet functioneel zijn. Dit is het dumpen van afvalstoffen en dat mag niet en dat is waar het hier om gaat.”

Volgens wethouder Ans Mol van de gemeente West Maas en Waal wordt in de brief van de ministers ‘het belangrijkste’ vergeten: “Er wordt met geen woord gesproken over of hier sprake is van nuttige toepassing. Dat is de discussie.”

Granuliet is de reststof die overblijft na bewerking van graniet tot steenslag dat gebruikt wordt voor Nederlandse snelwegen. Rijkswaterstaat gaat niet alleen over het toezicht op het water, de vergunningen en de handhaving, maar heeft ook het wegbeheer in haar portefeuille. Wethouder Ans Mol vindt die dubbele pet niet goed. “Daar gaan de ministers helemaal niet op in. Het mag niet zo zijn dat je omdat je een belang hebt bij de aanleg van snelwegen je opeens milder bent over de stort van granuliet in Over de Maas.”

Vergunning granulietstortingen uitgebreid met 250.000 ton 
Intussen is de vergunning voor het storten van granuliet in de Gelderse natuurplas per direct uitgebreid met 250.000 ton. Verschillende bronnen melden aan Zembla dat Rijkswaterstaat de uitbreiding heeft goedgekeurd. Dat betekent dat er in totaal 750.000 ton granuliet zal worden gestort in Over de Maas. Bij het bedrijf Bontrup BV, waar het granuliet vandaan komt, lag in totaal ongeveer een miljoen ton van het spul.

Rol Halbe Zijlstra
In de Zembla-uitzending over de granulietstortingen bevestigde oud-minister Halbe Zijlstra dat hij de eigenaar van Bontrup in contact heeft gebracht met de top van Rijkswaterstaat. Nu blijkt uit de brief van de ministers dat die rol groter is geweest dan Zijlstra eerder deed voorkomen. De oud-minister zei in de Zembla-uitzending dat hij alleen partijen had samengebracht en telefoonnummers had uitgewisseld. Maar uit de brief van de ministers blijkt dat er op zeker drie momenten tussen juni en oktober 2019 contact is geweest met Zijlstra over de kwestie. Waaronder een gesprek met vertegenwoordigers van onder meer Rijkswaterstaat, Bontrup en de Inspectie Leefomgeving en Transport. “De contacten hebben ertoe geleid dat de interne discussie over granuliet meer aandacht en prioriteit kreeg en werd bespoedigd”, schrijven de ministers.

De onrust die bij omwonenden van de natuurplas over de granulietstortingen is ontstaan zeggen de ministers te begrijpen. Daarom kondigen ze in de Kamerbrief een extra onderzoek aan. “Om onrust bij omwonenden weg te nemen, zal in overleg met de provincie en de gemeente een review uitgevoerd worden, door een niet eerder bij dit dossier betrokken bureau, naar de milieukwaliteit van granuliet.”

Kijk de uitzending 'De afvaldump door Rijkswaterstaat':

Rectificatieverplichting Zembla 

De Rechtbank Den Haag heeft bij vonnis van 31 augustus 2022 geoordeeld dat Zembla onrechtmatig (want niet met de van Zembla te verwachten zorgvuldigheid) tegenover het bedrijf Graniet Import Benelux (ook handelend onder de naam Bontrup) heeft gehandeld door de door Gustaaf Biezeveld gedane uitspraken over het opzettelijk plegen van strafbare feiten door het bedrijf Bontrup in de uitzending van 6 februari 2020 op te nemen. Dit echter zonder voldoende feitelijke basis en op de ongenuanceerde en onvoorwaardelijke wijze zoals Zembla dat toen heeft gedaan. De rechtbank Den Haag heeft BNNVARA / Zembla bevolen deze rectificatie te plaatsen.