Ruimte voor de rivier én ruimte voor de boer

Deze week publiceerde het WNF samen met elf andere organisaties het manifest 'ruimte voor de levende rivieren'. De boodschap? Er is nog volop ruimte voor meer natuur in ons rivierengebied. Specifieker, langs de uiterwaarden kan er volgens hen nog zo'n 33.500 hectare natuur bijkomen. Dat is een gebied ongeveer zo groot als Rotterdam. Bas Roels, adviseur Nederlandse delta en rivieren van het WWF loopt met ons langs de Waal bij Heesselt.

De leus 'ruimte voor de rivier' is niet nieuw. Al sinds 1992 pleit het WNF onder deze noemer voor meer natuur langs de rivieren. Zij hopen daarmee de waterveiligheid én de kwaliteit van leven langs de rivieren te verbeteren. Het gaat dan om de Maas, Rijn, Waal en IJssel. Voor de bevaarbaarheid van deze rivieren, en om de grote piekafvoer die we door klimaatverandering kunnen verwachten, is er de afgelopen jaren door Rijkswaterstaat meer ruimte voor het water gecreëerd. 'Dit is ten koste gegaan van rivierbossen die door het ruimte voor rivier-programma juist waren teruggekeerd,' zegt het WNF. 

Door meer riviernatuur zouden soorten als brede ereprijs, zwarte populier, cipreswolfsmelk (en de hierop levende rups van de wolfsmelkpijlstaart), de rivierrombout, barbeel, rivierprik, zeearend, bever en otter kunnen profiteren. En dat niet alleen, ook de mens profiteert. Zo'n 7 a 8 miljoen mensen leven in de steden langs onze rivieren. Die zouden direct profiteren van meer recreatienatuur in hun leefomgeving, iets waar mensen sinds corona steeds meer behoefte aan lijken te hebben.

Op dit moment wordt ongeveer een derde van het rivierbed gebruikt voor landbouw. Een deel voor gangbare melkveehouderij, maar ookop een deel wordt agrarisch natuurbeheer toegepast. Dat wil zeggen, boer en natuur werken samen. "Door begrazing in de uiterwaarden, ontstaan hier kruidenrijke hooigraslanden. Perfect voor de veldleeuwerik" legt Hermen Vreugdenhil, directeur van collectief Rivierenland uit.

Volgens het manifest is dat is niet voldoende. De biodiversiteit is in zogeheten nieuwe natuur nog steeds 20 keer hoger dan in het agrarisch natuurbeheer, zo valt in het manifest te lezen. "Op plekken waar ruimte nodig is voor meestromende nevengeulen, laagdynamische moerassen en ooibossen is een samenwerking met agrariërs minder evident. Hier zal grond van bestemming veranderen, met bijkomende privaatrechtelijke afspraken." Die privaatrechtelijke afspraken zouden kunnen inhouden dat boeren ook, tegen een vergoeding, de nieuwe natuur gaan beheren. "Dat een boer bijvoorbeeld ook zo'n ooibos in de gaten houdt. Dat zijn regelingen en goede regie van de overheid voor nodig, waarvan wij denken dat het kan."