Zeestrijd

Eerst was er de verwoestende Tweede Wereldoorlog. Acht jaar later kwam de Watersnoodramp. Een zware noordwesterstorm en springtij deden dijken doorbreken in Zeeland, Zuid-Holland en Noord-Brabant. Grote delen van West-Nederland overstroomden en ruim 1800 mensen verdronken. Dat mocht nooit meer gebeuren.

Vijf jaar na de ramp begon de bouw van wat wij nu kennen als de Deltawerken, een reeks zeekeringen en dammen die de kans op een overstroming zoals in 1953 bijna nul moesten maken. In 1997 werden de Deltawerken voltooid. Nu, een kwart eeuw later, maakten presentator Pieter Jan Hagens en regisseur Ronald Sistermans een documentaire over het gigantische bouwproject dat wordt gezien als een van de zeven moderne wereldwonderen.

Waarom de Deltawerken? ‘Op 10 mei 1997, nu precies 25 jaar geleden, werd de Maeslantkering in bedrijf gesteld. Dat geldt als hét moment dat de Deltawerken zijn voltooid. Het hele project blijft een opmerkelijk huzarenstukje. Wat Nederland heeft gebouwd om zich tegen het water te beschermen, was en is nog steeds uniek in de wereld. Ook voor onszelf. Er moesten allemaal dingen worden gedaan die nieuw waren. Hoe fundeer je bijvoorbeeld zo’n waterkering? Technologisch was het heel innovatief.'

Wat heb je er zelf mee? ‘Die techniek fascineert me. Ik heb voor de documentaire drie keringen bezocht. Als je binnen in de Hollandse IJsselkering staat, die uit 1958 is, dat zie je van die enorme tandwielen met klodders vet erop. De Maeslantkering uit 1997 is al veel moderner en grotendeels computergestuurd. Ik laat me rondleiden door Marc Walraven, een ingenieur van Rijkswaterstaat. Hij kan heel enthousiast en aanstekelijk vertellen over de techniek en de innovaties die zijn toegepast. Een van de grote uitdagingen is bijvoorbeeld dat waterkeringen, gelukkig, bijna nooit gebruikt hoeven te worden. Maar hoe zorg je ervoor dat apparatuur die altijd stilstaat probleemloos functioneert als het ineens echt nodig is?’

Je kijkt niet alleen naar de techniek, maar ook naar de sociale impact van de Deltawerken. ‘De gevolgen van dit bouwproject zijn enorm geweest. In de eerste plaats werd Zuidwest-Nederland een stuk veiliger. Maar voor de samenleving veranderde er ook veel. Je kunt stellen dat Zeeland pas door de Deltawerken echt uit zijn isolement is geraakt. De eilanden kregen een vaste verbinding met de rest van het land. In de documentaire zitten beelden van een stelletje dat trouwt op de Grevelingendam. Zij komt uit Zuid-Holland, hij uit Zeeland. Dat symboliseert heel mooi de verbinding waar de Deltawerken voor hebben gezorgd.’

Er zitten meer persoonlijke verhalen in de documentaire. Welk maakte het meeste indruk op jou? ‘Misschien toch wel het verhaal van schipper Arie Eve-groen. In de nacht van de Waters-noodramp heeft hij met gevaar voor eigen leven zijn schip in de dijk bij Nieuwerkerk aan den IJssel gevaren. Hij behoedde Zuid-Holland hiermee voor een grote ramp. Ik heb op de plek gestaan en schrok hoe dichtbij Rotterdam ligt. Als de dijk toen was doorgebroken waren de gevolgen niet te overzien geweest. Evegroen verrichtte een heldendaad.’

Lees verder in VARAgids 19 vanaf bladzijde 18.