Hoe regisseer je een voetbalwedstrijd?

 

4 uur voor de wedstrijd
Daar waar de Frits Philipslaan de PSV-laan kruist, staat een hek. Het omsluit een rechthoekig stuk grond niet veel groter dan een flinke achtertuin, maar vanavond is deze plek de hoofdstad van Nederland voetballand. Oké, eigenlijk is dat het Philips Stadion, dat hoog boven ons uittorent, maar op dit perceel in Eindhoven zullen alle televisiebeelden samenkomen van PSV–Atlético Madrid, de Champions League-wedstrijd waarvan over vier uur het eerste fluitsignaal zal klinken. En vanaf hier vinden die beelden hun weg naar de rest van Nederland, Europa en de wereld.

De man die de regie in handen heeft van die live-uitzending, heet Danny Melger. ‘Hij komt er zo aan,’ zegt een van de mannen op het omheinde terrein, afdalend van het stalen trappetje van een bus. Het staat hier vol met bussen: een zwarte met een stellietschotel op het dak, een busje van de Spaanse televisie, een Duits busje voor de Hawk-Eye-doellijntechnologie, een busje vol Italianen die de infografieken op tv voor hun rekening nemen, en daartussen ontelbare kabels, stekkers en materiaalkoffers. En mannen, veel mannen. Zonder uitzondering gaat het om dertigers en veertigers in korte broek. Ze roken, lachen wat of trappen een voetbal heen en weer. De enige vrouwen binnen de hekken lopen van en naar het Spaanse busje. Ze worden steels bekeken. Als een van hen gehurkt in haar tas grabbelt en een technicus haar passeert, krijgt hij een jolig ‘Te doorzichtig!’ toegeroepen. Het is 33 graden in Eindhoven, op de warmste 13 september ooit gemeten.

Nog 3 uur en 40 minuten
Uit een grote, witte bus stapt Danny Melger. Melger (33) draagt, in tegenstelling tot de anderen, een lange broek. De mouwen van zijn lichtblauwe overhemd zijn tot aan de ellebogen opgestroopt. ‘Kom binnen!’ Hij gaat ons voor, de bus in. In de wagen, enkele meters diep, blijkt het verrassend koel en rustig. In het halfduister zijn schermen te ontwaren, bedieningspanelen, hendels en lichtgevende knoppen. ‘Dit is de grootste regiewagen van Nederland,’ vertelt Melger. ‘De OB-14. Hij is net terug van de Olympische Spelen in Brazilië.’ Hij wijst op een tafel in het midden van de ruimte. ‘Dat is mijn plek. Naast Raymond Jansma, de slomoregisseur.’ De baas over de slowmotions, betekent dat. ‘En onze schakeltechnicus: Mourad Kajouaa.’ Kajouaa grijnst. ‘Deze dag stond bij iedereen al lang in de agenda.’

 

[blendlebutton]
Melger, Jansma en Kajouaa horen bij de top van de Nederlandse sportregistratie. Als freelancers zijn ze gevraagd door Southfields, een tv-productiemaatschappij die op haar beurt door SBS is ingeschakeld om de live-uitzendingen van de Champions League te verzorgen voor tv-zender Veronica, onderdeel van het SBS-concern. Het trio doet ook de Europa League, voor RTL: over twee dagen de wedstrijd Feyenoord–Manchester United en twee jaar geleden zelfs de finale.

Melger somt op wat zich in de OB-14 bevindt: een aparte cabine voor geluidsregie, achter Jansma een tafel waar slowmotions worden voorbereid, de subregie, die Melger ondersteunt, en de mensen van de beeldtechniek, die ervoor zorgen ervoor dat alle camera’s gelijk zijn qua kleur, en dat alle apparatuur het doet. Melger kijkt op zijn horloge. ‘Zullen we even het stadion in?’

Een paar meter verderop ligt het Philips Stadion te wachten op wat komen gaat. Op elke stoel rust een Brabants vlaggetje. Melger wijst naar de lange tribune aan de zuidzijde. ‘Daar, voor de persstoelen, staan twee camera’s. Nummer één levert de beelden die je op tv het meeste ziet: het deel van het veld waar de bal op dat moment is.’ In totaal bevinden zich in het stadion 17 televisiecamera’s, waarvan één onbemand. Ter vergelijking: in de Eredivisie staan er 6 tot 8, bij de EK-finale van juli waren het er 74. Melger wijst op een camera in de hoek, bij een videoscherm. ‘Deze positie gebruikten ze bij een concert van Guus Meeuwis. Vond ik wel mooi.’ Melger kijkt weer op zijn horloge. ‘Ik moet weg. Er is een bespreking met de UEFA.’

Nog 2 uur en 25 minuten
Inmiddels weten we van Kajouaa dat de tv-ploeg binnen de hekken zo’n zestig mensen telt. En dat de bouw van de hele compound – met die militair aandoende term wordt dit kampement aangeduid – gisteren al is begonnen, want op de dag van de wedstrijd moet om half tien ’s ochtends alles werken, eist de UEFA. Op het terrein hangen dertig, veertig mannen rond. En twee vrouwen – dus tóch. ‘We wachten allemaal op Danny,’ zegt Kajouaa. Niet veel later komt een sms’je binnen van Melger: ‘Over 5 min regiebespreking op compound.’

‘Jongens, even kort!’ Om Melger heen heeft zich een halve cirkel van mensen gevormd. ‘PSV–Atleti. Ze gaan allebei verdedigend spelen. De vorige twee duels eindigden in 0-0. Bij Atletico is Griezmann natuurlijk de grote man. Bij PSV: De Jong. Pröpper is de coming man op het middenveld. Dan is er nog Guardado. Schwaab is nieuw.’ Smoelenboeken gaan rond: A4’tjes met pasfoto’s van de spelers van beide teams. In groepjes bekijken de mannen de gezichten. ‘Camera elf en twaalf doen de koppen die ik net noemde. Dat was het. Veel plezier!’

Nog 1 uur en 25 minuten
Tegenover, bij ingang 36, begint zich een rij bezoekers te vormen. Voetbalfans wandelen langs de hekken van het kamp en kijken nieuwsgierig naar binnen. Een bezwete, gezette PSV-steward in een geel hesje staat te puffen. ‘Nou, ze mogen hier de verwarming wel eens uitzetten.’

Nog 65 minuten
Kajouaa: ‘De hele wereld kijkt mee!’ In de regiewagen is het begonnen. Vanaf nu, ruim een uur voor de aftrap, staat het kanaal open dat vanuit de OB-14 moet worden gevuld met beeld en geluid. Aangesloten tv-zenders wereldwijd mogen het naar believen gebruiken. Wat erop te zien is, staat vastgelegd in een schema van de UEFA. Zo dient tussen 19:40 uur en 19:42 uur het zogeheten beauty shot op het scherm te verschijnen: afkomstig van een camera die in de nok van het stadion hangt, en vaak gebruikt als achtergrond bij de opstelling van een team. Andere onderdelen heten, vrij vertaald uit het Engels: ‘Warming-up sleutelspelers’, ‘Sfeer stadion’ en ‘Spelers in tunnel’.

De regiewagen is vol. Achttien mannen zitten op hun plek. Achter de centrale tafel bevinden zich Melger, Jansma en Kajouaa. Geconcentreerd turen ze naar de 14 monitoren voor hen, waarop welgeteld 78 signalen waar te nemen zijn. 19 maal PSV-keeper Jeroen Zoet. 5 maal de presentator van de Latijns-Amerikaanse sportzender ESPN, dat tegen betaling gebruik maakt van de aanwezige audiovisuele diensten, net als Ziggo Sport. Er is een scherm met daarop de Veronica-studio, met presentator Toine van Peperstraten en voetbalanalisten Ronald de Boer en Ronald Waterreus. Op de monitoren direct voor Jansma worden constant beelden terug- en vooruitgespoeld. Twee schermen voor Melgers neus tonen de signalen van de 17 stadioncamera’s. Elk is voorzien van een nummer, de naam van een cameraman of –vrouw en een code: 2 PETER B, 11 OSCAR ZILVER, 12 SEBAS A.

Voor een buitenstaander, die in deze wirwar gemakkelijk de weg kwijtraakt, is er niets dat houvast biedt. De schermen brengen geen geluid voort. Melger, Jansma en Kajouaa dragen bovendien een koptelefoon, zodat we hen weliswaar verstaan, maar omdat we niemand horen terugpraten, valt er alsnog geen touw aan vast te knopen. Dat klinkt ongeveer zo:

Melger: ‘Schwaab op twee, alsjeblieft. Ogenblikje. David, ben je er? Ja, ja. Elf. Vijf. Pereiro op de bank.’

Kajouaa tikt op het venster van de geluidcabine. ‘Kan je deze even uitanimeren?’

Melger: ‘Cocu. Twee. En dan vijf.’

Iemand van het slowmotionteam: ‘Mooi pak draagt Cocu.’

Melger: ‘Opkomst Atleti gaan we even doen. Opkomst Atleti! Acht, Griezmann.’

Kajouaa, tegen Melger: ‘Dat shirtje heeft mijn zoontje. Van Griezmann.’

Nog 5 minuten
‘Go zes,’ zegt Melger, een tikje luider nu, in zijn microfoon. ‘Go go go go!’ Kajouaa schakelt naar de opkomst van de arbiters en de spelers op het veld. ‘Mooi, guys ! Toppie!’ ‘Nog 1 minuut!’ schalt het door de wagen.

Eerste helft
De aftrap wordt met een geconcentreerd zwijgen ontvangen. Al snel wordt duidelijk dat het gaat daveren, daarachter op het gras. In de vijfde minuut kopt Héctor Moreno van de Eindhovense ploeg een voorzet terug, die Luuk de Jong met zijn hoofd in de touwen werkt: goal. ‘Ja!’ roept Melger. Een voorzichtige kreet die, net als soortgelijke elders in de OB-14, eerder met professionele opwinding te maken te heeft dan met privaat gejuich. ‘Afgekeurd!’ roept Melger. Jansma houdt de herhaling paraat. Melger knipt in zijn vingers: ‘Tak!’ We zien de kopbal nog eens, traag afgespeeld. Daarna volgen de incidenten elkaar op. De Jong incasseert een elleboogstoot. Moreno krijgt geel. Diego Godín van Atlético houdt Luciano Narsingh tegen. Melger: ‘Duwen! Honderd procent. Zeven! Zeven! Nog een keer, in godsnaam!’ In de 43ste minuut gebeurt datgene waar PSV voor vreest: het tegendoelpunt valt, uit een volley van Saúl Ñíguez. Melger heeft echter weer iets gezien. ‘De zesde official, Paul!’ In beeld verschijnt de assistent-scheidsrechter, die achter het doel van PSV staat.

Jansma: ‘Koppen is Zilver.’

Melger: ‘Zilver.’

Jansma: ‘Pröpper is Goud.’

Melger: ‘Goud.’

We zien hoe PSV’er Davy Pröpper kort voor het doelpunt een kopduel aangaat, waarna hij met een bebloed hoofd in het gras blijft liggen. Melger: ‘Titel.’ In beeld verschijnt de stand: PSV 0, Atlético Madrid 1. Luttele minuten later krijgt PSV de kans op de gelijkmaker, wanneer scheidsrechter Martin Atkinson een overtreding op Narsingh denkt waar te nemen. Penalty. In de regiewagen, en dus ook op de bank thuis, is de schwalbe van de aanvaller uit Eindhoven echter duidelijk te zien. Andrés Guardado neemt de strafschop. Aanloop, schot – en de bal stuit op de vuisten van Atlético-keeper Jan Oblak. ‘Ooo!’ klinkt het door de OB-14.

Tweede helft
De tweede helft verloopt rustiger, en dus is het ook in de regiewagen minder druk. Atlético Madrid staat voor en leunt op zijn beruchte defensie. ‘Dit is wat je niet wil,’ zegt Melger al na een paar minuten in zijn microfoon. ‘Dat ze de hele kermis stilleggen.’ PSV komt er niet meer doorheen. Luuk de Jong draaft opgewonden over het gras. Zag hij een handsbal? Melger: ‘Eerst de hoekschop, daarna hands.’ De hoekschop van Atlético loopt op niets uit. Melger: ‘Acht.’ Inderdaad: een onbestrafte handsbal, zo zien we in een aantal herhalingen, vanuit verschillende hoeken. ‘Als dit zo blijft, zit de matchwinner op de bank,’ zegt Melger na 85 minuten spelen. ‘Saúl op negen.’

Het laatste fluitsignaal wordt in de regiewagen net zo beleefd als het eerste: zeer ingetogen. Het werk gaat immers door. ‘Guardado. Zes. Tien,’ commandeert Melger. ‘Publiek op zeven. PSV op zes.’ Kajouaa: ‘Drie, twee, een, start.’ We zien de enige goal van de wedstrijd een aantal keer de revue passeren. Op een van de schermen interviewt de mevrouw uit Spanje Diego Godín. Bij Veronica is Luuk de Jong in beeld, afgewisseld met een herhaling van de vermaledijde handsbal. Melger: ‘Start A. A!’ De afsluitende Champions League-animatie, inclusief hymne. ‘The Chááámpions!’

De volgende dag
De volgende ochtend om half twaalf klinkt Danny Melger monter als altijd. ‘Te gek’ vond hij de wedstrijd. ‘Vooral die eerste helft, waarin alles zat: scheidsrechterlijke dwalingen, een gemiste strafschop, die hoofdwond van Pröpper. Spectaculair. Er zijn dan een hoop verhalen te vertellen, binnen 45 minuten.’ Verhalen vertellen, dat wil Melger in zijn liveregistraties. Die taak wordt lastig wanneer bijzondere momenten elkaar snel opvolgen, zoals bij het doelpunt van Atlético Madrid. ‘We schakelden eerst naar doelpuntenmaker Saúl Ñíguez die juichend naar de hoek loopt. Dan het beeld van de zesde official, de man achter het doel, die aangeeft dat de goal telt. Daarna Davy Pröpper, bij wie het bloed over het gezicht stroomt. Eigenlijk had ik die laatste twee moeten omdraaien. Dan weet de kijker pas op het eind dat het doelpunt, ondanks die hoofdwond, wordt goedgekeurd.’ De regisseur herinnert zich niet meer welke volgorde hij heeft gehanteerd. Daarom gaat hij doen wat hij altijd doet: de band terugluisteren waarop alles staat opgenomen wat hij die avond in de OB-14 heeft gezegd. ‘Een geweldig middel om beter te worden. Heb ik dingen op tijd gezien? Was het beeld van Pröpper misschien pas laat beschikbaar? Dat luister ik allemaal terug. Als ik mijn administratie aan het doen ben, of zo. Als een soort radio.’

Dat zijn werk door de kijker thuis, ondanks al deze inspanningen, voor lief wordt genomen, realiseert Melger zich. ‘Wat wij bedenken, ervaart de kijker als normaal. Het is een deel van ons werk dat we onzichtbaar zijn. Maar dat zijn we niet. Martin Scorsese heeft eens gezegd: “ Cinema is a matter of what’s in the frame and what’s out. ” Een constructie van de werkelijkheid, dat is wat we brengen.’

[/blendlebutton]