Trial by Media S01E01: intrigerende true crime

Trial by Media betekent zoiets als veroordeeld of geframed worden door de media. In de gelijknamige documentairereeks focussen de makers – George Clooney en Grant Heslov zijn producenten - zich op een zestal bijzondere rechtszaken waarin de media een dubieuze rol spelen. De eerste aflevering ‘Talk Show Murder’ – geregisseerd door Tony Yacenda (American Vandal) – draait om de opkomst van sensatiebeluste talkshows op Amerikaanse televisie in de jaren negentig. Denk aan Ricki Lake, Jerry Springer en Jenny Jones. De laatstgenoemde presentatrice was een ster in haar gasten verleiden tot schaamtevolle ontboezemingen. Met in 1995 een dodelijke afloop tot gevolg.

Tijdens een aflevering van Jenny Jones biecht de 32-jarige Scott Amedore op dat hij een oogje heeft op zijn vriend Jonathan Schmitz. Maar Schmitz is heteroseksueel, en dat weet de kijker dan nog niet. Met als resultaat een vernederende ervaring wanneer Jones in gesprek met Amedore lijkt te suggereren dat Schmitz homoseksueel is. Enkele dagen later vermoordt hij Amedore. De media duiken erop. Want is Jenny Jones debet aan dit incident? En is Schmitz wel schuldig? Of is hij zodanig gemanipuleerd dat hij niet volledig toerekeningsvatbaar is? Dit soort vragen worden direct geponeerd door gretige reporters in nieuwsuitzendingen door het hele land. Waarmee Schmitz, in zekere zin, al is veroordeeld – of vrijgesproken – voordat het proces überhaupt is begonnen.

Trial by Media wijst de kijker er dan ook op wat de impact kan zijn van schunnige, onbetamelijke talkshows. Maar ook op de impact van journalistiek; de morele verantwoordelijkheid die ligt bij journalisten. Een verantwoordelijkheid waar soms lichtzinnig mee om wordt gesprongen, omwille van de kijkcijfers. Het probleem, en wellicht wordt dit later in het seizoen wel getackeld, is evenwel dat de makers geen degelijke oplossing aandragen. Dat zou een mooie tweede stap zijn geweest. Want de invalshoek - de impact van de media op het rechtsproces - is niet erg authentiek. 

Zie bijvoorbeeld de films – Christine (2016) en Kate Plays Christine (2016) - rondom Christine Chubbuck, een journaliste die in 1974 op live-televisie zelfmoord pleegde. Omdat ze naar eigen zeggen klaar was met het voor het voetlicht brengen van riooljournalistiek.

Waar Trial by Media wél in slaagt is het overbrengen van de boodschap dat zaken vaak complexer zijn dan ze in de media worden voorgesteld. Dat geldt ook voor de persoon Jonathan Schmitz, wiens motivatie om te moorden veel ingewikkelder is dan je in een rubriekje van een minuut kan uitleggen. Trial by Media legt hier bloot dat het in de media vaak ontbreekt aan nuance, aan experts, aan details. Misschien is een conclusie wel dat nieuwsvoorziening in sommige gevallen is gaan lijken op de zogeheten ‘trash tv’ van Jenny Jones en consorten.