The Hot Zone S01E01-03: ebola, maar dan dichtbij huis

Foto credits: National Geographic

Het is 1989. Een onheilspellend pakketje ligt voor de deur van het USAMRIID, het medische onderzoeksinstituut voor besmettelijke ziektes van het Amerikaanse leger. Dokter Nancy Jaax (Julianna Margulies, The Good Wife ) kijkt er nauwelijks van op. Zo worden specimens van vervelende ziektes wel vaker afgeleverd. In het pakketje, slordig ingepakt in een stuk aluminiumfolie, vindt ze de hevig aangetaste milt van een aap uit een nabijgelegen quarantainecentrum. Haar collega, Peter Jahrling (Topher Grace, That ‘70s Show), heeft zijn conclusie al klaar: dit moet SHFV (simian hemorrhagic fever virus) zijn, een uiterst agressief koortsvirus dat bijna altijd fataal is voor apen, maar niet overdraagbaar is op mensen. Nancy is niet zo zeker. De ontplofte cellen onder de microscoop doen haar denken aan een voor mensen wel degelijk levensgevaarlijk filovirus: het Marburgvirus, of... Ebola.

Een serie maken gebaseerd op ware gebeurtenissen heeft duidelijk zowel voor- als nadelen. De realisatie dat veel van het verhaal ook daadwerkelijk gebeurd is – de onderzoekers stuitten in Amerika inderdaad op een nieuwe variant van het ebolavirus – is zowel huiveringwekkend als fascinerend. Tegelijkertijd kan je je als maker ook weer niet al te veel dichterlijke vrijheden permitteren (wie denk je wel niet dat je bent? Quentin Tarantino?). Mocht er in Washington D.C. in 1989 daadwerkelijk een grote uitbraak zijn geweest van het ebolavirus, dan zou dat ons waarschijnlijk wel zijn bijgebleven.

De makers kunnen dus moeilijk helemaal losgaan met een grote, bloederige epidemie, à la Contagion (2011) of Outbreak (1995) – die laatste film vertoont overigens opvallende overeenkomsten met het New Yorker-artikel Crisis in the Hot Zone (1992) en het daaropvolgende non-fictieboek The Hot Zone (1994) van Richard Preston Jr., waarop deze miniserie is gebaseerd.

Ondanks dat weet de eerste aflevering er goed de vaart en spanning in te houden. Het begint met – hoe kan het ook anders? – een infectie. Een blanke man in Kenya wordt in 1980 in allerijl doodziek naar een ziekenhuis afgevoerd, maar niet voordat hij eerst een heel vliegtuig en zijn behandeld arts met het Marburgvirus heeft besmet.

Maar de meest effectieve scène is er een waarin eigenlijk maar weinig gebeurt: de vele protocollen die Nancy Jaax en haar collega moeten doorlopen voordat ze de ‘hot zone’ (de plek waar alle meest dodelijke ziektes bewaard worden) mogen betreden. Dan pas realiseer je je echt: dit is een van de meest gevaarlijke plekken op aarde.

Het ebola- en het Marburgvirus zijn overigens niet de enige virussen die in de serie hun opwachting maken. Zijdelings komt ook ‘die nieuwe ziekte’ aan bod: hiv. Maar waar hiv qua besmettelijkheid ‘slechts’ niveau twee is – want relatief moeilijk op te lopen – behoort ebola tot de vierde, en hoogste, categorie. Er is weinig nodig om besmet te raken, met in negentig procent van de gevallen een gruwelijke dood tot gevolg. Iets dat Nancy’s voormalige mentor en huidige kluizenaar Wade Carter (Liam ‘Davos Seaworth’ Cunningham) in 1976 van dichtbij meemaakte in Zaïre (nu bekend als Congo), in een dorpje nabij de Ebola-rivier.

Net als de eerdergenoemde films vangt The Hot Zone ook heel goed hoe hyperbewust je opeens wordt wanneer je weet dat iedere vorm van contact, iedere in- en iedere uitademing, dodelijke gevolgen kan hebben. Het lege glas dat door de serveerster met de hand wordt weggepakt, een onschuldig sneetje in je hand, gehoest in een vliegtuigcabine, het omhelzen van je kind.

Soms gaat de serie voor de meer gekunstelde sensatie, zoals in de scène waarin Nancy met een kofferbak vol zeer besmettelijke en lekkende apenkadavers over de snelweg racet. Haar echtgenoot (Noah Emmerich, The Americans ) is terecht minder geamuseerd dat ze hiervoor per se de familieauto moest gebruiken, dezelfde wagen waarmee ze hun kinderen elke dag van en naar school brengen.

Sommige personages schurken daarbij ook gevaarlijk dicht tegen het karikaturale aan. Nancy is als Cassandra, de enige die direct het virus ziet voor wat het is, terwijl alle anderen, waaronder kolonel Tucker (Robert Wisdom, Bunny uit The Wire ) en Walter Humboldt (Robert Sean Leonard, House), het aanspreekpunt van het bedrijf waar de apen vandaan kwamen, liever de ogen sluiten voor de waarheid. Peter Jahrling is het toppunt van arrogantie, zo zeker is hij dat het virus echt geen ebola kan zijn. En de verklaring voor de ontplofte cellen? Dan was het monster vast besmet door een bacterie zoals pseudomonas aeruginosa, een bacterie die naar druiven ruikt. Hier… ruik maar!