The Creator: vreemd en oogverblindend scifi-epos over AI

De Britse regisseur Gareth Edwards (Godzilla, Rogue One: A Star Wars Story) levert een interessante en deels geslaagde film af over de verhouding tussen mens en AI-robot.

Dit artikel werd eerder geplaatst n.a.v. de bioscooprelease

The Creator gaat over een wereld waarin AI uit de hand is gelopen en de mens overvleugelde, en een kernbom liet afgaan die Los Angeles en één miljoen van haar inwoners in een rokende puinhoop veranderde. Dat gebeurt rond 2065, als AI-robots een normaal onderdeel van het dagelijks leven zijn. Erg geinig aan de film is dat het ‘alternative history’ is, waarin al rond 1960 de ontwikkelingen rond AI op hol slaan, veel eerder dus dan in onze werkelijkheid. Dat wordt getoond in ouderwets aandoende archiefbeelden die ons vertellen dat robots al in de jaren tachtig van de vorige eeuw het vuile werk opknapten en ons hielpen. Tot die kernbom dus, waarna AI in de westerse wereld streng verboden werd. In het geopolitieke machtsblok ‘Nieuw Azië’ echter wordt AI juist omarmd en leven de AI-robots op gelijke voet met de mens. Dat leidt tot oorlog: het Westen bouwt een gigantisch ruimtewapen genaamd Nomad dat boven Azië hangt en daar aanvallen uitvoert op de ontwikkelaars van AI, vooral op de mysterieuze AI-ontwerper Nirmata die een superwapen bouwde dat Alpha-O heet en dat de strijd met het Westen moet beslechten.

Ex-commando Joshua (John David Washington, de hoofdpersoon in Tenet) jaagt op dat wapen en het wapen blijkt een robotmeisje te zijn. Een heel lief en onuitstaanbaar wijs robotmeisje dat ons leert dat robots ook liefde kennen. Niets nieuws onder de zon in die zin, want dat wisten we al van de beide Blade Runner-films, van Her, van AI van Spielberg en van Westworld: als het erop aankomt is AI in films meestal menselijker en aardiger dan de mens zelf - markante uitzonderingen zijn 2001 en The Terminator - en kunnen we nog veel opsteken van het morele kompas van AI. The Creator zwelgt schaamteloos in deze mierzoete fictieve mythevorming en dat irriteert wel, maar charmeert ook: er zit genoeg humor in de film om de bloedserieuze spirituele trekjes die we krijgen te verduren - AI-robots in gewaden van boeddhistische monniken gaat echt wel erg ver - te relativeren. Het verhaal en het design van de film zijn deels hommage aan en deels een beetje gejat van Blade Runner, Apocalypse Now, Aliens, Star Wars en talloze andere scifi-films, maar het werkt wel: je wordt meegesleept op een manier die uitgeputte filmfranchises als die van Marvel en Star Wars niet meer weten te bereiken.

The Creator is een gek werkstuk: deze blockbuster is met een relatief bescheiden budget gemaakt (80 miljoen dollar) maar ziet er véél duurder uit. Hij is op locatie geschoten in Thailand en andere Aziatische landen met de acteurs en een kleine crew, en de mensen die ter plekke woonden, en pas daarna werden de visuele effecten door ILM en andere vfx-outfits bedacht, ontworpen en toegevoegd. Normaal verloopt dat proces andersom en ligt het design van de film en van de effecten al min of meer vast voor de opnames beginnen. The Creator is, aldus Edwards, zodoende de duurste indie-film ooit gemaakt omdat de opnames in Thailand - waar Edwards in zijn jeugd en later vaak heeft gereisd - relatief eenvoudig waren, waarna er een enorme berg CGI overheen is gestort. Briljant mooie CGI die zowel episch als niet te overdadig is, waardoor de film een gekke sfeer krijgt die zowel simpel is - het rustige platteland van Thailand is erg mooi en prettig - als verstoord wordt door gigantische panorama’s, futuristische steden en explosies en vuurgevechten.

En het rennende olievat dat we tweemaal te zien krijgen, een soort bom op pootjes die stampend komt aanstormen, is een zeer fantastische en doodenge vondst. Al met al moeten genre-fans zeker naar deze film, ondanks de mindere kanten ervan. Qua worldbuilding zeer geslaagd, de acteurs zijn prima, de effecten van ILM en Weta grandioos en hoewel je vele andere films in The Creator herkent, is het toch een op zichzelf staande en wonderlijke film, die misschien gaat wegzakken in het collectieve geheugen, maar je kan je ook voorstellen dat de film op den duur rijpt en een soort cultklassieker wordt.

The Creator, vanaf woensdag 17 januari 2024 op Disney+