The Boy Who Harnessed the Wind: problematisch, stereotypisch scenario

Sinds 2003 gaat de Alfred P. Sloan-award op het Amerikaanse filmfestival Sundance naar de speelfilm die op enigerlei wijze de thema’s wetenschap en techniek toucheert. The Boy Who Harnessed the Wind – over de jonge William, die in het arme Malawi met amper middelen een waterpomp weet te bouwen – was dit jaar de winnaar. In het op waargebeurde verhalen gebaseerde regiedebuut van Chiwetel Ejiofor (12 Years a Slave) wordt William vertolkt door acteur Maxwell Simba. Ejiofor, die vooral bekend is als acteur, tekende naast zijn regie- en scenariowerk ook voor een bijrol als Williams onwetende, maar liefhebbende vader Trywell.

Deinende gewassen in de zon kunnen niet verhullen dat er in 2001 een voedselcrisis aanstonds is in Malawi. Een ramp die door de overheid moedwillig verzwegen wordt. De jonge William, die wat bijverdient met het repareren van radio’s, kan gelukkig nog naar school. Vader en moeder weten het schoolgeld nog maar net op te brengen. Daar spendeert hij zijn tijd in de bibliotheek, waar hij kennisneemt van windturbines en aanverwanten. Hij ontpopt zich als een echte autodidact, een wereldverbeteraar in de dop – want zou het niet fijn zijn als er in het soms gortdroge Malawi het hele jaar kan worden geoogst?

Als de ellende dan toch uitbreekt, gepaard met onlusten en voedselroof, staat de jonge hoofdpersoon voor een dilemma: hoe krijgt hij via een windturbine een waterpomp aan de praat? En wie wil hem helpen op improvisatorische wijze een instrument te ontwerpen dat levensreddend kan zijn? Natuurlijk staat niet iedereen hier welwillend tegenover: vaderlief werkt liever op het land, dat nauwelijks vruchtbaar is. Maar zoals een biografische film betaamt komt er dan toch die scène waarin de toren is gebouwd, de wieken draaien en het water enkele tellen later uit de diepe krochten van de aarde ten tonele verschijnt.

Daar heb je dan ruim negentig minuten op zitten wachten. Met tussendoor een naargeestig, stereotiep beeld van Afrika: de corruptie, de honger, het wederzijdse onbegrip. Ejiofor heeft ook geenszins de durf om voor zijn debuut meer Afrikanen op sleutelrollen neer te zetten, en om Malawi’s nare verleden op een oorspronkelijkere wijze te visualiseren. Veel acteurs hebben daarnaast een (deels) westerse achtergrond; de soundtrack is van de hand van Portugees Antônio Pinto. Het camerawerk van veteraan (en Brit) Dick Pope (Mr. Turner) is bij vlagen schilderachtig en overweldigend, maar ook hier was een Afrikaanse nieuweling verfrissend geweest.

Boven alles weet Ejiofor in zijn scenario maar moeilijk Williams ambities – de waterproblematiek tegengaan – te verenigen met de algehele armoede in Malawi. De eerste akte staat in het teken van William het genie, de tweede akte draait om het corrupte politieke systeem in Malawi en de daarmee gemoeide consequenties, en de derde akte draait opnieuw om William het genie. Het bronmateriaal van de film – een gelijknamig boek geschreven door journalist Bryan Mealer uit 2009 – had zich beter geleend voor een korte, spitsvondige film waarin de historische gebeurtenissen wat meer naar de achtergrond hadden kunnen worden geschoven, teneinde de persoonlijke ontwikkeling van de hoofdpersoon beter te belichten.