Spielberg: eenzijdige documentaire over de meester van de filmmagie

Altijd al heel graag een kritiekloze documentaire willen zien over de vele hoogtepunten uit Steven Spielbergs carrière? De HBO documentaire Spielberg, vanaf vandaag te zien via Ziggo, biedt precies wat je zoekt!

Toegegeven, deze zeer uitgebreide hagiografie van bijna tweeënhalf uur is niet helemaal zonder zelfreflectie. Van de geflopte blockbuster komedie 1941 geeft Spielberg inmiddels toe dat dat niet zijn beste werk was. Maar dat is eigenlijk het enige kritiekpuntje dat de documentaire toelaat. Zijn eerste serieuze Oscarfilm, The Color Purple (die van de 11 nominaties er geen eentje wist te verzilveren), is voornamelijk onbegrepen. Echte andere missers zoals Always, Hook en de vierde Indiana Jones-film blijven gemakshalve maar helemaal achterwege.

Het is een van de vele gemiste kansen in een documentaire over een man, die ooit het grootste pluspunt van Indiana Jones: The Temple of Doom zijn ontmoeting met huidige vrouw, Kate Capshaw, noemde.

Nu is er over Spielbergs carrière natuurlijk ook een hoop goeds te vertellen, genoeg om wel een miniserie (of twee) mee te vullen. Over de wat schuchtere, eenzame jongen van gescheiden ouders, die in filmen een uitlaatklep vond. Die als een phantom of the opera op het terrein van Universal ronddoolde (en zelfs binnensloop op een filmset van Alfred Hitchcock) en er als jongste regisseur ooit een contract binnensleepte. Die op zijn twintigste al Joan Crawford regisseerde en voor zijn 36ste al films als Jaws, Raiders of the Lost Ark en E.T. maakte.

Maar naast zijn tomeloze ambitie is Spielberg vooral ook een vakman, in de traditie van Alfred Hitchcock, die als geen ander weet hoe je met beeld bij het publiek emoties op moet wekken. Denk aan het trillende glas water in Jurassic Park, of het meisje met het rode jasje in Schindler’s List. ‘Hij vertelt een verhaal met beeld,’ zegt Martin Scorsese, samen met Spielberg en regisseurs als George Lucas, Brian De Palma en Francis Ford Coppola onderdeel van de Movie Brats. ‘Zelfs wanneer je zijn films zonder geluid kijkt, werken ze.’

Regisseuse Susan Lacy volgt in Spielberg een veilig format, een chronologische opsomming van Spielbergs films, maar de uitwerking is onevenwichtig. De documentaire slentert langs de hoogtepunten van zijn jonge jaren, staat uitgebreid stil bij Schindler’s List (waarvoor hij zijn eerste twee Oscars won) om daarna als een groep Japanners in een toerbus door de laatste 20+ jaar te racen. War of the Worlds? Oh, die gaat over 11 september. Minority Report? Over de tijd daarna. Volgende!

Ook voor de imposante parade aan Hollywoodsterren (bijna alle mannelijke hoofdrolspelers komen voorbij) is nauwelijks plek. De meesten krijgen net de tijd voor één a twee quotes over wat Spielberg nou zo’n briljante regisseur maakt (Het inkoppertje van Daniel Craig over Munich: ‘Het leven is géén James Bond film’). Actrice en echtgenote Kate Capshaw, volgens Spielberg zo’n grote invloed op zijn leven, wilde niet geïnterviewd.
Lacy schetst een beeld van Spielberg als autonoom genie, een meester van de filmmagie, waar de rest van de crew maar een beetje bij bungelt, zelfs al werkt hij met de meeste (zoals montageman Michael Kahn en uitvoerend producente Kathleen Kennedy) al meer dan 35 jaar samen. Zijn vaste muzikale samenwerking met John Williams, die zelfs al muziek componeerde voor Spielbergs allereerste speelfilm The Sugarland Express (1974), komt er het karigst van af. Wat voor een lovende woorden heeft Spielberg voor zijn oudste collega, de man die met muziek voor elkaar krijgt, wat Spielberg doet met beeld? ‘Met hem heb ik het langste samengewerkt.’

Alle veren in zijn reet ten spijt, Spielberg doet Spielberg geen recht.