The Other Side of Hope is onmiskenbaar een vintage Kaurismäki-film

Een vluchteling klimt in een haven uit een zojuist geloste hoop steenkool, veegt zijn gezicht af en stapt monter de wereld in. Want Khaled (Sherwan Haji), hoofdpersoon uit The Other Side of Hope, de nieuwe film van Aki Kaurismäki, is positief ingesteld. Hij vluchtte samen met zijn jongere zus uit Syrië, maar haar heeft hij, ergens in de chaos bij de grenzen in Midden-Europa, uit het oog verloren. Na een vruchteloze zoektocht, reist hij zelf door naar Helsinki, Finland. Waarom helemaal daar heen? ‘Omdat niemand me wilde zien.’ Het land is zijn – voorlopige – eindstation. ‘Ik wil graag asiel aanvragen,’ zegt hij tegen de agent op het bureau waar hij zich de volgende dag meldt. ‘Dat willen er meer,’ antwoordt deze en drie minuten later zit hij in een kale cel, in afwachting van wat komen gaat.

De stoïcijnse Khaled is een typische Kaurismäki-hoofdpersoon. Net als zijn tegenspeler, handelsreiziger Wikström (Sakari Kuosmanen) die op een dag zijn leven over een andere boeg gooit. Hij verlaat zijn alcoholische vrouw, verkoopt zijn nering en met het geld dat hij ervoor krijgt, koopt hij een noodlijdend restaurant, inclusief personeel. Er ontwikkelt zich een onwaarschijnlijke vriendschap.

De Finse regisseur Kaurismäki (59), maakt al dertig jaar films die altijd hetzelfde zijn maar steeds een beetje anders. Leningrad Cowboys (1989), I Hired a Contract Killer (1990), The Match Factory Girl (1990) – om er drie te noemen uit zijn kwantitatief in ieder geval, hoogtijdagen, zijn films die strak gestileerd, dito gekadreerd, obscuur belicht en eenzelfde vintage feel hebben. Tegelijkertijd zijn de verhalen eenvoudig, zonder gekke plotwendingen of nodeloos ingewikkelde verhaallijnen. Daarbij vallen ze steevast op door hun droogkomische humor. En natuurlijk is daar altijd Helsinki, tegenwoordig place to be voor de hipster, maar in de films van Kaurismäki ademt de stad nog steeds de jaren 50, met rockabilly, kuiven, sigaretten en wodka.

The Other Side of Hope sluit, thematisch in elk geval, aan bij zijn laatste speelfilm Le Havre, uit 2011 alweer, waarin het gaat over een schoenenpoetser die onderdak biedt aan een Afrikaanse migrant die op de vlucht is voor de politie. Ondanks die actuele invalshoek, is Le Havre geen openlijk politieke film of een waarbij je de filmmaker in de hoek van geëngageerde regisseurs plaatst. Al is Kaurismäki niets minder, want al zijn films raken sociale aangelegenheden en blinken uit in humaniteit. Want in welke film kruisen de paden van twee mensen zich waarbij de een (Khaled) eerst de ander (Wikström) een stomp op de neus geeft, om er vervolgens een terug te krijgen, waarna zich een ware vriendschap ontwikkelt waarbij de oude Fin er veel aan is gelegen om het leven van de Syriër te vereenvoudigen?

Terugkerend element is altijd de muziek, live muziek, blues en rock-’n-roll, uitgevoerd op straathoeken en in cafés. Uit zijn films komt Kaurismaki niet direct naar boven als een levensgenieter pur sang. Maar wel als iemand die gelooft in het goede van de mens. Hoopvolste scène in de film? Die waarin Wikström zijn vrouw weer tegenkomt. Ze heeft sinds hij haar verliet geen druppel meer gedronken en heeft een baan in een cafeteria. In een van de laatste scènes zitten ze samen in de auto. De toekomst tegemoet.