Saving Capitalism: oud-minister en zijn boodschap voor Amerika

‘Het systeem wordt altijd gereguleerd, maar nu is alle regelgeving gericht op het helpen van bedrijven en het kwetsen van werkende mensen en consumenten,’ stelt de zacht sprekende Robert Reich, ex-minister van Werkgelegenheid tijdens het Clinton-tijdperk. De Netflix-documentaire Saving Capitalism volgt Reich wanneer hij kriskras door Amerika reist en gesprekken voert met mensen van alle rangen en standen, terwijl hij de verschuiving naar de huidige nationale economie toelicht. De documentaire is gebaseerd op zijn gelijknamige boek uit 2015. Het werd geregisseerd door Jacob Kornbluth die eerder met Reich werkte aan de onderscheiden documentaire Inequality for All.

Saving Capitalism begint als een perstour, ter promotie en ondersteuning van Reich ’s boek. Tijdens zijn tour gebruikt Reich zijn tijd om Missouri boeren, plattelandskiezers, politici en eigenaren van kleine bedrijven toe te spreken om zijn onrust te uiten over de belastingwetgeving en het regelgevende front die hen in deze economie tot ‘zondebokken’ hebben gemaakt. Onderweg, met behulp van historische beelden en animaties, legt hij uit wat volgens hem de systematische overname van het wetgevingsproces door bedrijven en de rijken was.

Reich zag als lid van een overheidsorganisatie – de Federal Trade Commission (FTC) – de hervorming van het oude systeem. Bedrijven en bedrijfsorganisaties ontdekten in de jaren 70 dat politieke macht marktmacht evenaarde. De verkozen vertegenwoordigers (en Wall Street) hebben zo het speelveld laten kantelen zodat Amerika gedoemd is tot een krimpende toekomst van verminderende verwachtingen, financiële onzekerheid en politieke instabiliteit.

Saving Capitalism toont Reich als een overtuigende spreker. De documentaire geeft af en toe ruimte aan tegenstemmen, maar Reich’s visie is overheersend. Hoe overtuigend Reich ook is in het verdedigen van de tekortkomingen in de huidige versie van het kapitalisme – hij hoopt op een post-democratische/republikeinse discussie die de economische malaise dient recht te trekken – is hij minder direct wanneer het aankomt op het voorschrijven van een oplossing. Reich denkt aan overeenkomsten met conservatieven, het verhogen van het minimumloon, aanpassen van het kiesrechtgeografie en de relatie hervormen tussen de overheid en industriële groepen. Het zijn mooie voorstellen, die vooralsnog niet haalbaar lijken.

Toch is de documentaire geen aaneenschakeling van ideële prietpraat; Reich’s kritiek bevat meestal een kern van waarheid. In een opiniestuk in de New York Times gaf hij in 2015 al een waarschuwing over de machtspositie van grote technologiebedrijven en de toenemende invloed van bedrijven zoals Google en Facebook. Reich’s opmerkingen zijn nog steeds relevant in de huidige discussie rondom netneutraliteit.

Saving Capitalism bevat een boodschap met bescheiden voorgestelde sociale hervormingen. Het is echter de vraag of de film gehoord wordt door de groep aan wie Reich zijn boodschap verkondigt.