Peter Pannekoek: liever een mooie leugen dan een saaie waarheid

Peter Pannekoek (Hilversum, 1986) groeide op als enig kind van regisseur Jop Panne­koek en hoofd amusement BNNVARA Kathleen Warners. Sinds 2007 is hij een van de vaste gezichten van Comedytrain. Hij brak door als weekafsluiter bij DWDD en debuteerde in 2015 met zijn eerste eigen voorstelling Zacht van binnen. Momenteel toert hij met zijn tweede show Later was alles beter. Peter woont in Amsterdam en fantaseert thuis over het presenteren van het Televizierring Gala en het maken van een horrorfilm, comedy-rapalbum, een musical en een choreografie. Hij eet waarschijnlijk pannenkoeken, want in zijn keukenkast staan stroop en poedersuiker.

Stoort het je als jouw achternaam verkeerd is gespeld?
Het is echt idioot, ik had de makkelijkste naam van Nederland: Peter Pannekoek. Duidelijker werd het niet. En toen kwam de nieuwe spelling, volgens mij zat ik net op de middelbare school. Nu moet ik het opeens uitleggen als ik mijn naam moet opgeven: ‘Pannekoek – maar volgens de oude spelling, mevrouw.’ En straks komt er een generatie aan die überhaupt niet weet dat er ooit een oude spelling wás. Zie je het voor je: ‘Pannekoek, maar zonder ‘n’.’ Dan maken ze er vast Panekoek van.

Kun jij goed met jezelf door één deur?
Ik kan prima in mijn eigen gezelschap verkeren. Ik geloof dat het leven gaat om verwennen en lief zijn voor jezelf – dat doe en ben ik.

En ben jij een leuk mens voor anderen?
Ik ben niet makkelijk, dat weet ik van mezelf. Er is heus met me te leven, alleen moet de ander misschien eerst even wennen aan mijn trekjes. Ik vind verjaardagen bijvoorbeeld verschrikkelijk. Die kosten me zo veel energie, met dat lullen over werk of andere dingen die me niets interesseren. Dan ga ik liever niet. Sommige mensen vinden dat weird, maar ik denk dan: als jij mij nodig hebt om je feestje leuk te maken, dan is er iets mis met jouw verjaardag. Andersom verwacht ik ook niet van anderen dat ze op míjn feestje komen. Ik geloof niet in conventies, in alles wat moet. Leven en laten leven.

Ik vraag het omdat jij – volgens jezelf in eerdere interviews – pathologisch leugenaar, paranoïde, paniekzaaier, verslavingsgevoelig, narcist, hypocriet, druk en megalomaan bent, plus voorzien van een winnaarsmentaliteit. Dus ik dacht: gezellig. Iedereen heeft toch slechte eigenschappen?

Dit zijn er best wel veel. En ook niet de softste. Elk mens heeft veel mankementen, maar velen hebben de neiging om anderen makkelijker de maat te nemen dan zichzelf. Ik zie redelijk goed in wat er allemaal niet klopt aan mij. En dat zeg ik dan ook. Het schijnt alleen dat als je jezelf een narcist noemt, je geen narcist kunt zijn – omdat het ze ontbreekt aan zelfinzicht.

Dan, opgewekt: ‘Ik ben heel egocentrisch. Ik leef voor mijn werk en volg mijn eigen lijn. Compromissen sluiten, daar ben ik slecht in. Ik weet ook niet of ik met mezelf bevriend zou kunnen zijn. De vrouwen met wie ik een relatie heb gehad, verdienen een lintje.’

Waar liepen zij tegenaan? Een voorbeeld: ik wilde ’s avonds gamen, zij naar de film. Ik dacht dan: ga jij lekker naar de film, ga ik gamen. Zijn we allebei blij! Maar zij wilde dan iets samen doen.

Want dat is gezellig. Nee, want we wilden juist allebei iets ánders doen. Dus dan is er eentje die het niet naar zijn zin heeft, daar is toch niets gezelligs aan? Ik geloof ook niet in samenwonen. Dat blijkt een lastig punt te zijn binnen relaties. Ik heb echt een plek voor mezelf nodig en dan is één kamer niet voldoende. Ik wil niet wakker worden en weten dat er nog iemand in mijn huis is, dan voel ik me niet prettig. Als mijn huis leeg is, is mijn hoofd leeg.

Wie corrigeert jou? Ikzelf, en mijn eigen kunnen. Ik kom er regelmatig achter dat ik iets niet kan of verkeerd doe en ik stik van de zelftwijfel. En sommige dingen probeer ik expres niet, omdat ik dan kan blijven geloven dat ik er super goed in ben. Surfen bijvoorbeeld: voor jou zit nu misschien wel het allergrootste talent ooit.

Hmm. Niet zo cynisch! Dat is toch een fijne fantasie? Ik ben gek op bedenken hoe dingen zouden kúnnen zijn. Daarom heb ik ook voorgesteld om mijn favoriete BBC-programma Would I lie to you naar Nederland te halen. Dat draait alleen maar om sterke verhalen.

Dat brengt me bij het pathologisch leugenaar-stuk. Je bent erg open over je liefde voor leugens en sterke verhalen vertellen, en dat begon al heel jong. Ik ben enig kind, dus ik had een levendige fantasie. En ik wilde dingen meemaken. Een oude maat van me vertelde laatst dat ik vroeger regelmatig op een politieagent afstapte met de vraag: ‘Gebeurt er hier nog wat?’ Dan ging ik met ze meelopen, hopend op actie. En zelf weet ik het niet meer, maar het schijnt dat ik als klein kind – 2, 3 jaar oud – heb gefaket dat ik opeens doof was geworden. Mijn ouders snapten niet waarom ik niks meer hoorde, de artsen ook niet. Totdat ik werd getest bij het doveninstituut in Utrecht. Bij een hoge pieptoon moest ik op een knopje drukken, en loslaten als de piep stopte. Ik deed het expres precies andersom. Zo kwamen ze erachter dat er niks mis was met mijn oren, hahaha. Dat is dus wel waargebeurd, hè. Sowieso vertel ik zelden totale leugens. Ik noem ze liever waarverzonnen. En ja, mijn leven bestaat uit waarverzonnen verhalen. Ik vind liegen leuk.

Want? Ik ben een aanhanger van de gedachte dat je het leven mooier moet maken. Ik hoor en vertel liever een mooie leugen dan een saaie waarheid. Een verhaal kan altijd worden upgespiced. Zelfs bij een goed verhaal kan er altijd nog een tandje bij. Ik kijk dus ook liever speelfilms dan documentaires.

Zorgt dat gefantaseer weleens voor boze blikken? Je vermaakt mensen toch met een goed verhaal? Ze hunkeren ernaar. Daarom kijken ze films, en lezen ze romans.

Maar dan weten ze dat het fictie is. Liegen wordt doorgaans niet zo tof gevonden. Ik noem het liever romantiseren. Ik herinner me een aflevering van Oprah, ze had een man (Mr. Frey, red.) te gast die een boek over zijn ruige leven had geschreven. Dat boek had ze besproken in haar boekenclub, geloof ik. Later bleek zijn verhaal niet helemaal te kloppen, hij had het aangedikt. Toen moest hij terugkomen bij een woedende Oprah om zijn excuses aan te bieden, en iedereen die zijn boek had gekocht kreeg zijn geld terug. Ik vond dat zó belachelijk. Als die ‘leugens’ nodig waren om zijn boek nog mooier te maken, en iedereen ervan had genoten, wat was dan hun fucking probleem?

Gebrek aan empathie is een kenmerk van narcisme. Hahaha, ja hè? Maar nee, ik snap dat dus echt niet.

Heb jij last van een lage saaiheidsdrempel? Dat denk ik wel. En behalve bij verhalen heb ik dat ook bij het leven. Dat bedoel ik ook met verwennen. Vanochtend ben ik naar de sauna geweest, toen naar een galerie, nu dit interview, straks optreden. Vúl die dag. Do shit.

Vind je het dan niet saai om vier keer per week dezelfde voorstelling te spelen? Nee, juist niet. Ik doe er heel veel dingen naast, waaronder televisie en Comedytrain. Mijn voorstellingen zijn in alle drukte juist de stabiele factor, en die rust vind ik een geschenk.

Heb je leefhaast? Ja, want ik ben ervan overtuigd dat ik vroeg doodga.

Omdat je vader overleed toen hij 60 was? De Pannekoekjes leven niet zo lang, ik denk dat we zijn overgeslagen tijdens de medische vooruitgang.

Jouw vader heeft veel cabaretiers geregisseerd: Seth Gaaikema, Johnny Kraaijkamp, Freek de Jonge, Youp van ’t Hek, Theo Maassen. Had jij je ook door hem laten regisseren? Gek genoeg denk ik daar de laatste tijd veel over na. Ik vind het heel erg dat hij me nooit heeft kunnen zien optreden, en hij heeft ook nooit geweten dat ik deze kant op wilde. Maar het antwoord is nee, omdat ik het niet gezond vind; werk en privé moet je gescheiden houden. Maar ik denk ook dat ik daarmee zijn hart zou hebben gebroken. Dat had ik een heel ingewikkeld dilemma gevonden. Dus ik ben blij dat hij dood is. Nee kijk niet zo! Dit is mijn humor, hè. Ik denk dat hij sowieso belachelijk betrokken en bemoeizuchtig zou zijn geweest, en irritant vaak naar mijn voorstellingen was komen kijken.

Hij heeft de grote namen van Nederland geregisseerd. Dan doet zijn mening er toch toe? ‘Dat is waar.’ Dan rustiger. ‘Ik ben gevoelig voor dominante mannen, zoek altijd naar hun erkenning. Daar zit een klein complex bij mij. Ken je het gevoel dat je je soms schaamt voor je ouders als je ergens met ze bent? Ik was een tijdje geleden met Ruut Weismann, mijn regisseur, in een restaurant op Texel. Hij deed iets, geen idee meer wat, en toen had ik dat schaamtegevoel ineens, alsof hij mijn vader was. Dat is me bijgebleven.’ Abrupt: ‘Zo. Ik vind het altijd moeilijk om het hierover te hebben.’

Heb je jouw humor van je moeder of van je vader? Mijn vaders humor kende ik niet goed genoeg; mijn ouders scheidden toen ik 13 was, en hij overleed op mijn 17de. In die laatste jaren zag ik hem niet vaak genoeg om me dat te kunnen herinneren. En mijn moeder en ik vinden vaak andere dingen grappig.

Nog iets waar je niet heel graag over praat: het werk van je moeder. Zij is hoofd amusement bij BNNVARA, van oudsher de plek voor cabaret. Jij bent cabaretier. O, je gaat nu al fel kijken. Ja, ik schiet dan meteen in de verdediging. Ik gun mijn moeder al het werkgeluk, maar de dag dat zij met pensioen gaat, kan me niet snel genoeg komen. Omdat ik me áltijd moet verantwoorden. Ik denk vaak aan Daley Blind, hij moet datzelfde gevoel hebben. Terwijl hij echt niet opgesteld zou worden als hij niet kan voetballen. Snap je? Ik heb altijd júíst buiten de VARA om gewerkt; Koefnoen en Dit was het nieuws zitten bij AVROTROS, The Daily Show en De Roast bij Comedy Central. Allemaal om maar nooit het verwijt te kunnen krijgen dat ik zou worden voorgetrokken. Maar op een gegeven moment dacht ik: een deel van het publiek mag me misschien afschuwelijk vinden, ik heb inmiddels wel bewezen dat ik iets kan. Het wordt natuurlijk idioot als ik kansen ga weigeren om de schijn maar niet tegen te krijgen. Ja, Sterke verhalen wordt uitgezonden door BNNVARA, maar dat is allemaal buiten haar om gegaan.

Op de vraag of zij een feminist is, antwoordde je in een interview dat ze heeft geroepen: ‘Was je maar een dochter, dan was ik trots.’ Dus dat is ze niet? Heb ik dat gezegd? Dat heb ik dan verzonnen, haha! Zie je, dat bedoel ik nou: niet waar, wel grappig. Toch?