Patton Oswalt: Annihilation: Een entertainer op zijn hoogtepunt

Na een gitzwarte periode keert de olijke Patton Oswalt weer terug op het podium, nadat zijn echtgenote Michelle, een bekende misdaadschrijver, vorig jaar onverwachts overleed. Zijn nieuwe Netflix-special, een eerbetoon aan Michelle, is gefilmd in haar geboortestad Chicago. Haar levensmotto – ‘De wereld is een chaos, dus wees aardig voor elkaar’ – sijpelt door in elke grap. De weduwnaar legt uit hoe zijn levenspartner niet geloofde in een door een schepper bedacht ingenieus plan voor de mensheid; op aarde overheerst juist de willekeur. Laten we er het desondanks het beste van maken. Dat deed ze bijvoorbeeld door cold cases te heropenen. Maar waarom moest zij – met haar eerbiedwaardige beroep – komen te overlijden? En niet ‘haar partner die penisgrappen maakt in onverlichte krochten’, zo mijmert Oswalt.

Oswalt voert zijn strijd tegen onrechtvaardigheid ook op politiek niveau (lees: zijn hekel aan Donald Trump). Hij opent de avond met een gevatte tirade: ‘Hebben jullie gezien wat er vijf minuten geleden op Twitter is gebeurd?’ Het publiek kijkt vol verwachting, waarop Oswalt vervolgt: ‘Grapje.’ Hiermee doelt de komiek op de grillige, onverwachte schreeuwen van ongenoegen die die de president op Twitter plaatst, en die vervolgens de hele wereld in rep en roer brengen – wat heeft die ‘racistische balzak gedoopt in gruis van oranje chips’ nu weer gedaan? Het is een pijnlijke illustratie van de wereld waarin we nu leven.

Als puppy’s trending zijn op sociale media, dan visualiseert Oswalt meteen hoe Trump allicht alle pasgeboren beestjes heeft afgeslacht. Met dergelijke genadeloze grappen ontpopt de komiek, die ooit doorbrak in de sitcom King of Queens, zich als een van de luizen in de pels van Trump en zijn gevolg. Hij vertelt hoe de perikelen rondom het Witte Huis een overlopende bron van inspiratie zijn voor komieken – er gebeurt gewoon te veel. ‘Het is alsof je een idioot aan de rand van de weg zijn behoefte ziet doen terwijl hij scheldt als Adolf Hitler. Terwijl je dit tafereel omschrijft heeft hij achter je rug een sombrero gemaakt van zijn uitwerpselen.’

Oswalt vervolgt zijn karakterschets van Trump: ‘Hij is iemand die zijn piemel uit zijn broek heeft hangen wanneer de lichtjes van de kersboom worden aangezet.’ Via zijn grappen over de ‘witte racist’ – ja, Oswalt windt er geen doekjes om – komt hij terecht bij witte genocide (het idee dat witte mensen dreigen uit te sterven) en de nieuwe Star Wars (met warempel een zwarte Storm Trooper). Waarop hij op geniale wijze belandt bij een DNA-test die hij heeft ondergaan: ‘Ik heb voorouders in van die dubieuze landen als Ierland, Zweden en Engeland. Maar ik zag in de test ook een piek bij Mongolië. Toen vroeg ik me af hoeveel jaren mijn vader ook al weer in Vietnam was gestationeerd tijdens de oorlog.’

Via zijn DNA meandert de komiek naar een straatgevecht in Los Angeles, zijn hometown, om door te koersen naar een grap over callcenters die manipulatietechnieken gebruiken om potentiële cliënten zo lang mogelijk (letterlijk) aan de lijn te houden: ‘Waarom vermaken ze ons dan niet even.’ Dat je de telefoon opneemt, en dat iemand aan de andere kant van de lijn fluistert: ‘Er is hier een steekpartij gaande.’ Vervolgens toont Oswalt zijn talent als improvisator wanneer hij ‘zijn voorste rij’ toespreekt. Hij begint een geestig gesprek met een bedeesde vrouw uit de pr-wereld. Samen komen ze tot de hilarische conclusie dat ze een ander beroep had moeten kiezen.

En dan tegen het einde arriveert Oswalt bij het grootste pijnpunt: zijn rouwverwerking. Hij vertelt over de moeilijkste dag uit zijn leven, toen hij het nieuws over het overlijden van zijn vrouw moest meedelen aan hun achtjarige dochter. De zaal is muisstil tijdens deze ontroerende bekentenis. Hier staat een entertainer op zijn hoogtepunt. Zelden was een komiek zo openhartig: hier verwordt komedie – zoals het is bedoeld – tot catharsis. Oswalt spreekt over een helingsproces, en hoe dat eigenlijk pertinente onzin is. Helen zal je nooit volledig; maar komedie helpt niettemin om je trauma’s van je af te schrijven. Waarop hij eindigt met een vulgaire grap, vol obscene gebaren, zoals Michelle het had gewild.

P.S. Onlangs maakte Oswalt wereldkundig dat hij gaat trouwen met actrice Meredith Salenger. Zo zie je maar weer: na periodes van duisternis verschijnt altijd de zon.