Orange is the New Black S05: het beste seizoen tot nu toe

Het is lastig de verleiding te weerstaan om in een recensie van reeks 5 van Orange is the New Black niet even een vergelijking te maken met House of Cards 5, die tien dagen eerder uit kwam. Beide boegbeelden van Netflix bieden nog steeds amusement op hoog niveau. Maar waar de Underwoods na vijf jaar merkbaar aan metaalmoeheid beginnen te lijden, lijken de besognes van de vrouwen in de fictieve gevangenis Litchfield alleen maar interessanter, scherper en spannender te worden.

Het is bewonderenswaardig hoe show runner Jenji Kohan (die heeft beloofd nog zeker twee seizoenen te gaan maken) het grote, maar rijkgeschakeerde palet aan personages weet te gebruiken voor haar venijnige analyse van de grote zwaktes in het Amerikaanse systeem. Waar de verhalen in de eerste paar seizoenen nog vooral draaiden om verwende welgestelde Piper die zich staande probeerde te houden in de gevangenisjungle, is zij inmiddels slechts één van de pakweg vijftien vrouwen die in elk seizoen allemaal hun eigen momentje mogen pakken.

De draad wordt opgepakt direct na de hartverscheurende cliffhanger van het vorige seizoen, de onverwachte dood van de zachtaardige Poussey Washington. De rellen na het incident lopen uit de hand en de gevangenen weten Litchfield onder controle te krijgen. De hele vijfde reeks beslaat de drie dagen die volgen – al lijkt er in die korte periode meer te gebeuren dan in de vorige vier seizoenen bij elkaar. De bewakers worden vastgezet, waarna ze op verschillende manieren voor vermaak mogen gaan zorgen. De gevangenen maken werk van een lijst met eisen die door de directie moeten worden ingewilligd, terwijl de vriendinnen van Poussey elk op hun eigen manier proberen haar dood te verwerken.

Hoewel iedere kijker inmiddels zijn of haar eigen favoriet zal hebben, valt op hoe interessant en gelaagd elk van de personages is en blijft, zonder enige uitzondering. Ondanks de soms ronduit absurde situaties die zich voordoen en ondanks de vreselijke misstappen die iedereen heeft begaan, zijn het uiteindelijk vooral mensen van vlees en bloed van wie je gaat houden en die je een beter leven gunt dan de mensonwaardige chaos in Litchfield.

De dialogen zijn raak en gevat en het acteerwerk van alle acteurs weer award-waardig. OITNB5 weet in hoog tempo te schakelen tussen diverse emoties – van ontroering naar verontwaardiging, van spanning naar hilariteit – maar gaat nergens over de schreef. Tegelijkertijd komen we traditiegetrouw via flashbacks iets meer te weten over het verleden van onder meer oude Frieda, Russische Red en de opstandige Taystee. Het enige nadeel van seizoen 5 is dat we na dertien meesterlijke afleveringen weer een jaar moeten wachten op meer.