Onisciente S01E01: aardige Braziliaanse variant op 1984

In een futuristische Braziliaanse stad worden alle menselijke handelingen geregistreerd door ‘Het Systeem’. Elke burger heeft een minuscule drone, ter grootte van een microbe, die 24 uur per dag met hem meekijkt als een engel die over je schouders gluurt. Dit inventieve systeem heet Onisciente: alziend. Geboren uit het idee dat wanneer een onafhankelijk netwerk - zonder menselijke bemoeienis – alles in de gaten houdt, veiligheid én privacy gewaarborgd kunnen worden.

Maar wie zegt dat de mens in noodgevallen wel een oogje in het zeil houdt? En is het systeem wel onfeilbaar? Of kan het ook gehackt worden?

Jongeling Nina (Carla Salle) werkt als junior programmeur bij Het Systeem, waarmee ze in de voetsporen is getreden van haar vader, die intussen al met pensioen is. Ze leven in een stad waar de laatste vijf jaar slechts vier mensen zijn vermoord. Het adagium is: leven zonder angst. Dat Nina, niet de meest extraverte medewerker, tijdens een gesprek met haar overste gevraagd wordt naar haar gereserveerde houding spreekt boekdelen. Wie in dit pseudo-transparante systeem zijn hart niet op de tong heeft liggen, kan weleens wat verbergen.

Want de drones kunnen nog niet in het brein kijken. En over zwijgzame mensen bestaat het spreekwoord: stille wateren, diepe gronden. Oftewel: als je iedereen bespiedt, dan creëer je een voedingsbodem voor paranoia. Zie bijvoorbeeld George Orwells 1984, waar Onisciente te pas en te onpas naar verwijst.

In de openingsaflevering checkt Nina voortdurend haar telefoon: ze wil contact leggen met haar vader thuis, maar hij reageert niet. Later op de dag treft ze zijn stoffelijk overschot aan. Een medewerker van Het Systeem komt ter plaatse: voelde pa zich de laatste tijd niet zo goed? Was hij depressief? Een mogelijke moord moet zo snel mogelijk worden uitgesloten; wanstaltige daden ziet het systeem écht niet over het hoofd. Hoewel al snel blijkt dat moorden alleen gefilmd worden door de dader (een merkwaardige en onlogische oneffenheid in de plot) en toegang tot de beelden van vaders drone wordt geweigerd.

Het zijn allemaal tekenen dat het systeem geenszins perfect is, en dat het de makers ervan er vooral om gaat om hun als ingenieuze oplossing voor criminaliteit voorgespiegelde dienst te slijten aan andere steden. Geld is dus de grote drijfveer.

Het resultaat is een cartooneske thriller, die nog niet heel innovatief oogt. Geproduceerd door de makers van 3% , die met Onisciente vooral, al dan niet onbewust, lijken te verwijzen naar de huidige politieke ontwikkelingen in Brazilië. Veel leden van de Braziliaanse kunstwereld hebben al te kennen gegeven een verhuizing naar het buitenland te overwegen. Misschien omdat zij, als bedenkers van dystopieën als Onisciente, de bui al zien hangen.