Netflix Filmklassieker: Black Hawk Down

Het is boeiend te zien hoe films meegroeien met de tijdgeest en met de kijker. Of juist verleppen. Black Hawk Down was, toen de film in 2001 in de bioscoop verscheen, vergelijkbaar met een mooie fles wijn: krachtige body, exotisch bouquet en wrange afdronk. Steeg prettig naar het hoofd. Maar na zeventien jaar liggen, blijkt de fles nogal verzuurd. Althans, dat is afhankelijk van je eigen smaak uiteraard.

Black Hawk Down vertelt het waargebeurde verhaal van de Amerikaanse elitetroepen die in 1993 in de hoofdstad Mogadishu de macht van de Somalische warlord Mohamed Farrah Aidid probeerden te breken. Zijn schrikbewind veroorzaakte een hongersnood en de Amerikaanse poging om hem met een kleine, zwaarbewapende troepenmacht uit te schakelen was een humanitaire missie die door velen werd toegejuicht. Het was óók een dramatische mislukking. Een poging om twee hoge officieren van Aidid te gijzelen, liep uit op een veldslag waarbij twee Amerikaanse Black Hawk-helikopters door raketwerpers werden neergehaald. Bij de poging om de gestrande en gewonde Amerikaanse militairen naar hun basis terug te halen, vallen negentien Amerikaanse doden en ook nog eens honderden Somalische doden onder de burgerbevolking en de diverse onderling strijdende facties. Iedereen schoot op iedereen.

Regisseur Ridley Scott heeft zijn hyperrealistische verfliming van deze veldslag  in twee delen geknipt. In het eerste deel maken we (oppervlakkig) kennis met de Amerikaanse militairen en het rustige, vaak saaie leven op hun basis. In het tweede en veel langere deel zien we hoe de operatie om Aidids officieren te kidnappen uitdraait op een fiasco, hoe de twee Black Hawks worden neergehaald en hoe vervolgens iedereen oeverloos op iedereen schiet. Deze scène, die begint kort nadat de tweede helikopter is gecrasht, is exemplarisch voor de hele film.

Ridley Scott slaagt erin om ruim twee uur lang de adrenaline door je bloedbaan te pompen; je kunt je al kijkend een (heel klein) beetje voorstellen hoe het is om onder vuur te liggen. Een bijna continue stroom withete patroonhulzen spuit rinkelend uit je beeldscherm. Het is ongeveer net zo erg als het eerste half uur van Saving Private Ryan (ook op Netflix). Scott (Alien, Blade Runner, Gladiator) had in 2001 al zoveel ervaring met alle technische en esthetische aspecten van filmmaken, dat hij je zonder omhaal bij je kraag weet te grijpen en je tot aan de aftiteling ongenadig bruut door het Somalische stof sleept. Zo hardhandig dat het pas bij nadere beschouwing opvalt dat de karakters toch wel erg bordkarton blijven en dat de Somaliërs bijna zonder uitzondering als grommende zwarte wilde beesten worden neergezet, die iedere kogel verdienen die fotogeniek inslaat in hun vlees. Na een tijdje word je er een beetje onpasselijk van. Black Hawk Down is onmiskenbaar enerverend maar tegelijkertijd vrij walgelijk. Ideaal voor wie antigif zoekt tegen Pasen wellicht, maar niet voor iedereen geschikt.