Mike Birbiglia Thank God for Jokes: Meest coherente Netflix-special in tijden

 

Met de titel Thank God for Jokes verwijst komiek Mike Birbiglia onder meer naar de aanslag op de burelen van Charlie Hebdo in 2015 en het huidige naargeestige politieke klimaat. Humor heeft een fatalistische aard; grappen kunnen je noodlot worden. Birbiglia gebruikt deze traumatische gebeurtenis – en zijn speech bij een awardshow enkele jaren geleden – als het startpunt van zijn hilarische carrousel. Zijn ultieme doel is bewijzen hoezeer humor – ook in het huwelijk – een verbindende factor kan zijn.

Terwijl Birbiglia, een opgewekte New Yorker met een schelmachtige blik, al lang en breed is begonnen aan zijn conference, glippen nog enkele bezoekers naar binnen. Precies tijdens zijn uitstekend getimede anekdote over laatkomers. Het geeft hem de ruimte om ook tijdens de rest van de avond terloops sneren uit te delen aan diegenen die lak hebben aan punctualiteit. Zo monden afgebakende grappen verrassend uit in improvisatie.

Birbiglia’s observatie van politiegeweld ontaardt in het ridiculiseren van een stamelende jongeman uit het publiek. Die vertelt desgevraagd dat hij ooit werd gearresteerd ‘door een vrouwelijke agent’. Waarop de komiek hem erop wijst dat dit geen wonder is: ‘die zijn talrijk hoor, vrouwelijke agenten’. Voorafgaande aan deze tirade maakt Birbiglia een uiterst vindingrijke vergelijking: ‘Wanneer je doodgeschoten wordt door een politieagent, dan wuift dertig procent van de Amerikanen dit weg door te stellen hoe agenten een moeilijk beroep hebben. Wanneer je wordt opgegeten door een beer, dan is iedereen boos op het dier.’

Telkens weet de komiek dit soort parallellen te vinden. Yoga is ‘trachten te strekken zonder scheten te laten’; jezus is ‘de originele Bernie Sanders’. Dat brengt Birbiglia weer terug bij de titel van zijn Netflix-special, waarmee hij ook refereert naar zijn katholieke opvoeding. Dankzij zijn moeder werd hij een ‘clean comedian’. Een komiek die amper vloekt. Dat zijn echter niet per definitie de goede mensen, zo vertelt hij: ‘Diegenen die nooit schelden zijn criminelen.’ Waarmee Birbiglia natuurlijk doelt op Bill Cosby, de immer beleefde komiek. En natuurlijk op zichzelf.

Wie bekend is met Birbiglia weet namelijk dat hij een ster is in zelfspot. Aan het begin van de avond omschrijft hij zijn status: ‘Ik ben een niche.’ Toch weet hij het publiek zo ver te krijgen dat ze meegaan in de bij vlagen onnozele verslagen van zijn huwelijk: hij vertelt hoe sommige grappen alleen werken tussen hem en zijn vrouw. Dan volgt weer een stuk slapstick en een mop over een heroïne gebruikende Muppet – Birbiglia mocht een gastoptreden doen bij deze kinderserie.

De avond lijkt hierdoor misschien op het eerste gezicht gefragmenteerd. Maar Thank God For Jokes is een van de meest coherente comedyspecials in tijden. Birbiglia weet ons net als Neal Brennan te laten lachen en ontroeren, maar gaat daarnaast nog een stap verder. Tegen het einde van de avond vormen we gezamenlijk een front tegen alle ellende. We zijn stiekem ook een beetje met Birbiglia getrouwd.