Mercury 13: koerscorrectie voor ruimtevaartgeschiedenis

Droom groots! Maar als je een vrouw bent, droom dan iets minder groots. In de jaren ’60 was het nog de wrange werkelijkheid, zo blijkt uit het bijzondere Mercury 13. De documentaire vertelt het verhaal van dertien vrouwen die probeerden om de eerste vrouwelijke astronauten te worden. Nadat in 1957 de space race tussen Amerika en de Sovjet-Unie begon, ging net als bij menig ander de fantasie van deze vrouwen werken. Wat als ik de eerste mens in de ruimte zou kunnen zijn? Als eerste weg van onze aardbol en het grote onbekende van de kosmos in.

Veel vrouwen hadden al bewezen dat ze als piloot minstens zo bekwaam waren als hun mannelijke collega’s, door tijdens de Tweede Wereldoorlog voor het Women Airforce Service Pilots-project (WASP)  te vliegen. Desondanks werd er voor de eerste selectie van astronauten alleen uit een poule van mannen geput. Dokter Randy Lovelace was zijn tijd vooruit. Hij dacht dat beide seksen een belangrijke rol in de exploratie van de ruimte konden vervullen, en dus startte hij een driedelig onderzoek om te zien of vrouwen de extremen van de ruimtevaart aan zouden kunnen. Van de 25 vrouwen die zich aanmeldden, bleken er dertien aan de eisen te voldoen.

De nog levende en inmiddels bijna bejaarde vrouwen, waaronder Wally Funk (te zien op de foto boven), Rhea Woltman en Sarah Ratley, vertellen met een fonkeling in de ogen over hun vroegere avonturen. Uit alles straalt de liefde voor het vliegen. Het is een aaneenschakeling van anekdotes: over de momenten dat de vrouwen voor het eerst in een vliegtuig zaten en races organiseerden tot de hoorzittingen in het congres over seksisme binnen de ruimtevaart. Het ene moment glimlach je, het andere moment voel je de plaatsvervangende woede. Met oude nieuwsberichten, interviews en ander bijzonder archiefmateriaal worden door regisseurs David Sington en Heather Walsh de gaten opgevuld en ontstaat een gedetailleerd, en tevens onthutsend, tijdsbeeld. Vooral de ‘helden’ van de Amerikaanse ruimtevaart, allemaal mannelijk, en NASA worden daarbij genadeloos ontmaskerd als zijnde bekrompen en seksistisch.

Door daarnaast nog prachtige, gefictionaliseerde lucht- en onderwatersegmenten toe te voegen, weet de documentaire je als kijker moeiteloos mee te nemen in de belevingswereld van de hoofdpersonen. Het is een emotionele achtbaanrit, met een bitterzoete en tranentrekkende finale. Net als de speelfilm Hidden Figures , over de rol van Afro-Amerikaanse vrouwen binnen NASA, is Mercury 13 bovendien een belangrijke bijdrage aan een completer beeld van de ruimtevaartgeschiedenis.