Liever vlees dan seks

 

Bíjna was Marijn Frank halverwege opgehouden met de productie van de documentaire Vleesverlangen. Voor de film had ze een psycholoog ingeschakeld die haar van haar vleesverslaving moest afhelpen, maar ondertussen keerde de therapeut haar hele leven binnenstebuiten. In die wiebelige toestand liep ze stage bij een slager – het idee was om daar uiteindelijk zelf een koe te slachten; de ultieme consequentie van haar obsessie met vlees. Die combinatie bleek te veel; een paar weken stopte ze met draaien en ging vooral veel sporten. ‘Ik moest het schieten van een koe oefenen op een kop van een dood beest. Dat voelde al zó gewelddadig. Ik vroeg me toen echt af: wil ik dit nog wel doen? Ik heb een paar weken onder een deken gelegen en gesport, dat helpt heel erg.’

Vleesverlangen volgt Frank, bekend van de Keuringsdienst van waarde, in haar wonderlijke relatie met vlees. Tijdens een hersenonderzoek blijkt ze heftiger te reageren op een foto van een grillworstje dan van een foto van seks – de wetenschappers die het experiment uitvoeren staan er zelf ook van te kijken. Franks obsessie gaat ver, maar haar worsteling is herkenbaar voor veel mensen: waarom eten we een dier dat voor ons is geslacht? Zonder daarbij na te denken? Of: waarom kopen we een kiloknaller als we weten dat het dierenwelzijn onder de lage prijs in het gedrang komt? Om daar voor onszelf antwoord op te krijgen, is de film van de zelfverklaarde vleesverslaafde spannend studiemateriaal.

Marijn, je ziet er helemaal niet uit als een vleesverslaafde. Nou, tijdens een hersenscan bleek ik op dezelfde manier op vlees te reageren als alcoholisten op drank.

Wat is het lekkerste vlees? Ik vind eigenlijk al het vlees lekker, en ik ben bang dat dat nooit zal veranderen. Ik houd van een frikadel, van een hamburger maar ook van een bloederige biefstuk.

Je vind vlees eten ook sexy en mannelijk. Tijdens de eerste date met mijn vriend at hij een biefstuk. Zoiets kan ik verlekkerd aanschouwen.

De vrouw als besjesverzamelaar en de man die op een prooi jaagt. En daarmee z’n gezin onderhoudt, ja.

Met jouw verslaving kwam je ernstig in gewetensnood. Vaak was je een tijd vegetariër, om daarna weer vlees te eten. Je ouders waren vegetarisch en leerden jou: vlees eten is voor mensen die niet nadenken. Tijdens de Keuringsdienst van waarde bezocht je verschillende vleesverwerkingsbedrijven. Je zou denken: met zo’n achtergrond en met die bagage blijf je wel vegetariër. Blijkbaar maak je sommige keuzes niet op basis van ratio. Ik kende de feiten, maar handelde er niet naar. Ik zie dat ook bij mensen om me heen. Vaak was ik een tijdje vegetariër, maar in een dronken, recalcitrante bui begon ik weer met vlees en de volgende dag dacht ik: nu maakt het toch allemaal niet meer uit, ik eet gewoon weer vlees.

Net als mensen die altijd maar blijven roken. Het lijkt er heel erg op, ja. Maar goed, verslaving bestaat alleen in een context. Als vlees zo duur zou zijn dat ik mijn huur niet meer kon betalen, dan had ik een probleem. Omdat vlees zó goedkoop is, en zó voorradig, lijkt het geen probleem. Terwijl er ondertussen miljarden dieren én de planeet zwaar te lijden hebben onder onze vleeszucht.

Wat heb je opgestoken tijdens het maken van de documentaire? Ik ben niet tegen het doden van dieren om op te eten, maar ik vind het wel kwalijk dat we vlees gewoon als product zien. Dat consumenten niet nadenken over het leven van het dier. We hebben kippen nu zo gefokt, dat het in vijf weken tijd een vleeshomp is geworden – met vooral een grote borstfilet, want daar is het meeste vraag naar. De kwaliteit van leven van die kip is daar totaal ondergeschikt aan.

Moeten we biologisch eten? Het is vooral een kwestie van minder eten, en bewust eten. En biologisch, ja, maar biologisch vlees stelt ook eisen aan het voer dat de dieren krijgen. Je zou zelfs kunnen stellen: juist intensieve veeteelt is beter voor het milieu. Want dieren leven dan korter, ze hebben minder voer nodig, de methaangassen van de koeienscheten kun je in stallen opvangen en in de buitenlucht niet. Dan ga je natuurlijk wel helemaal voorbij aan het dierenwelzijn. Ga naar een slager die in ieder geval wéét waar zijn vlees vandaan komt.

Als we als consument al onze keuzes op die manier moeten maken, wordt het ingewikkeld. Van kleding weet ik ook dat het soms onder slechte omstandigheden wordt gemaakt, maar ik handel daar ook niet altijd naar. Ik ben geen moraalridder hè, ik worstel er ook erg mee.

Maar bij vlees voer je dat tot het uiterste door; aan het einde van de film wil je echt een koe slachten. De avond ervoor zegt je vriend nog: doe het niet, je wéét het nu toch alles al? Voor mij was het al heel wat toen ik voor het eerst een koe zag sterven, tijdens de stage bij de slagerij. Dat heeft al tot veel inzicht geleid. Maar ik bleef gewoon vlees eten, dat is het ambivalente aan dat hele dilemma. Zelf een koe slachten zou inderdaad de uiterste consequentie zijn. Ik wilde op het laatste moment niet voor die consequentie weglopen. Of het ook echt gelukt is om de koe te slachten wil ik nog even in het midden laten, daar moet je de film voor zien. Maar ik zou sowieso willen zeggen, don’t try this at home. Het zou een hoop dierenleed veroorzaken als iedereen zelf zijn dieren zou slachten. Het is toch een vak.

Uiteindelijk blijkt dit dilemma ingewikkeld en genuanceerd. Je kunt de keuze voor het eten van vlees niet helemaal overlaten aan de consument. Het is te ingewikkeld. Natuurlijk kunnen consumenten zelf denken, maar met het huidige prijsniveau en het aanbod vraagt het heel veel van consumenten om een weloverwogen keuze te maken. Vleesbelasting zou kunnen helpen; pas sinds ik tien cent moet betalen voor een tasje in de winkel, neem ik zelf een tas mee als ik boodschappen doe! Vleesbelasting kan betuttelend zijn, maar in sommige gevallen is een beetje betutteling nodig om gedrag te veranderen.

Kijk hier terug.