Komen we ooit van ons plastic afval af?

Verontrustende beelden van ronddrijvend plastic (en opruimacties) zien we veelvuldig op tv, maar het verhaal waar plastic vandaan komt wordt nog te weinig verteld. Tenminste: dat is het uitgangspunt van de recent verschenen documentaire The story of plastic. In reportages vanuit de Filipijnen tot in Texas, in interviews en animaties zien we dat plastic natuurlijk niet uit het niets komt, maar dat de olie- en gasindustrie plastic creëert en nog altijd in grote hoe- veelheden de wereld in stuurt.

Precies dat is de conclusie vanThe story of plastic. Je kunt niet dweilen met de kraan open, je kunt het plastic niet eindeloos van stranden blijven plukken of uit oceanen vissen. Er moet zo snel mogelijk minder plastic worden geproduceerd. Een pleitbezorger van deze strategie is Amerikaan Carroll Muffett, de directeur van CIEL (Center for International Environmental Law, ofwel het Centrum voor Internationaal Milieurecht). In de documentaire benadrukt Muffett hoe het plas- ticprobleem niet begint bij het plastic dat in de oceaan belandt, maar veel eerder, wanneer olie en gas uit hun bronnen komen. Je moet er dus voor zorgen dat olie- en gasmaatschappijen verantwoordelijk worden gesteld voor het plastic dat zij de wereld in helpen. Pas wanneer grote bedrijven als Exxon, Shell, Chevron, Dow en Dupont verantwoording zullen dragen, kan de plasticcrisis tot een einde komen.

Het is een gedachtegang waar geen speld tussen te krijgen is, maar hoe organiseer je dat in de praktijk?

Desgevraagd licht Carroll Muffett zijn werkzaamheden voor CIEL toe aan de telefoon vanuit Washington, D.C.. ‘Ons hoofdkwartier is in de VS, waar de toename van fracking (het uit de grond drillen van schaliegas en -olie, JH) de laatste jaren heeft geleid tot grote nieuwe investeringen, wel meer dan 200 miljard dollar, in nieuwe infrastructuur waarmee plastic wordt gemaakt. Mijn organisatie probeert die productie op verschillende manieren aan te pakken. Enerzijds willen we de connecties blootleggen tussen plastic en de fossiele brandstoffen. Anderzijds onderzoekt CIEL wat de mogelijkheden zijn op het gebied van mondiale wet- en regelgeving: hoe kunnen we de toename van deze plasticproductie bestrijden?’

Muffett ziet de laatste jaren positieve ontwikkelingen binnen de ‘climate litigation’-bewegingen, waarbij processen worden aangespannen tegen milieuvervuilende partijen. Hij vergelijkt het met de rechtszaken tegen de tabaksindustrie: ‘Dertig jaar geleden waren rechtszaken tegen tabaksproducenten gedoemd te mislukken. De aanklager verloor altijd. Maar de laatste jaren zie je het aantal aanklagers toenemen, gaat het van individuen naar collectieven, zelfs tot aan overheden die de aanklacht indienen in het kader van hun volksgezondheid. Dat maakt de kansen op succes groter. Dezelfde ontwikkeling zien we de laatste jaren ook op het vlak van klimaatproblemen. Specifiek op het gebied van plastic gaat het nog sneller. Advocaten hebben hun lessen geleerd hoe ze deze zaken moeten aanpakken, ze begrijpen de wetenschap, ze begrijpen hoe en waar de schade wordt opgelopen. Daardoor snappen ze ook steeds beter welke wettelijke bezwaren je in kunt brengen.’

Lees meer in VARAgids 23 vanaf pagina 18.