Kijk, door vrouwen

Afgelopen oktober verkocht veilinghuis Sotheby’s een werk van Joan Mitchell voor 7 miljoen euro. Een abstract, helder werk uit 1967, met kobaltblauw en rood. De Amerikaanse kunstenaar Joan Mitchell hoort tegenwoordig helemaal in het rijtje goed, heel goed verkopende vrouwelijke kunstenaars, net als Yayoi Kusama, Georgia O’Keeffe, Louise Bourgeois en Marlene Dumas. Miljoenen worden er afgehamerd. Er lijkt voorgoed iets veranderd als het om vrouwelijke kunstenaars gaat. Prijzen voor hun werk schieten omhoog, musea ruimen meer muren voor vrouwen in, vorig jaar liet het Rijksmuseum voor het eerst drie vrouwen toe tot de herenclub van de Eregalerij: Rachel Ruysch, Gesina ter Borch en Judith Leyster.

Er is ook meer aandacht voor de kunstgeschiedenis vanuit een vrouwelijk perspectief. Zo zond de BBC een jaar of wat terug de documentaireserie The story of women and art uit, gepresenteerd door historicus Amanda Vickery. Een drieluik over vrouwelijke kunstenaars die eerst nooit tot de kunstcanon werden toegelaten, zoals de Romeinse barokschilder Artemisia Gentileschi, nu wereld-beroemd en Johanna Koerten, een Nederlandse knipkunstenaar uit de 17de eeuw. Beroemd in haar tijd, ze maakte geknipte portretten van Peter de Grote en koning Willem III en kreeg meer voor haar werk betaald dan Rembrandt. Of Berthe Morisot, de Franse impressionist, die als vrouw niet met haar veelbesproken tijdgenoten Manet en Monet door Parijs mocht flaneren en de cafés afschuimen, en daarom maar in prachtige lichte schilde-rijen haar leven thuis schilderde.

Ze ligt begraven aan de voet van de gloriezuil van Manet, als niet meer dan een voetnoot van het impressionisme. Pas is nu is haar werk geliefd en veel geld waard. Of Sofonisba Anguissola uit Cremona, die informele familieportretten schilderde, ongebruikelijk in haar tijd (de late 16de eeuw) en later hofschilder werd van Philips II. Ze was in de leer geweest bij Michelangelo. Ze had hem op haar 22ste een schets van een lachend jongetje gestuurd als visitekaartje. ‘Dat kan iedereen wel’, zei hij. ‘Een huilend jongetje, kun je dat ook?’ Toen zond Sofonisba Anguissola een schets van haar broertje, in tranen, nadat hij was gebeten door een kreeft en Michelangelo was onder de indruk en nam haar aan als veelbelovende pupil.

Lees verder in VARAgids 5 vanaf bladzijde 24.