De stijlvastheid van Justin Timberlake

Justin Timberlake zingt op zondag 4 februari 2018 voor de tweede keer tijdens de Super Bowl, de door ruim honderd miljoen mensen bekeken American Football-finale. Hiermee lijkt nipplegate hem definitief vergeven, het Super Bowl-schandaal uit 2004 waarbij Timberlake tijdens een duet met Janet Jackson, een stuk stof van haar bovenlijf trekt. Gevolg: een naakte borst. Preuts Amerika op de achterste benen. En een woedende CBS, die de finale uitzendt. Timberlake gaat direct door het stof en zegt dat het gaat om een incident. Opmerkelijk, want het ‘incident’ past perfect bij het door Timberlake gezongen ‘Rock your body’. In deze grote hit zingt hij: ‘I bet I’ll have you naked by the end of this song.’ En die belofte wordt deels waargemaakt.

Na de Super Bowl is het uitsluitend Jackson die wordt aangepakt. MTV speelt haar nieuwe video’s niet en de radiostadions negeren haar. Timberlakes succes gaat onafgebroken door. Omdat Timberlake een man is, zeggen feministen. Omdat Timberlake blank is, zeggen zwarte activisten. Timberlake geeft, jaren later, in een interview toe dat ook hij de situatie oneerlijk vindt: ‘Ik denk dat Amerika harder is voor vrouwen, zeker voor vrouwen met een andere huidskleur.’
Vanuit de zwarte Amerikaanse gemeenschap klinkt steeds vaker dat Timberlake de eer van Jackson de aankomende Super Bowl moet herstellen. Janet Jackson zelf lijkt Timberlake niks kwalijk lijkt te nemen, ze wenst hem alle succes. Timberlake ligt onder een vergrootglas in een tijd waarin tegenstellingen tussen wit en zwart het maatschappelijk debat beheersen. Steeds vaker krijgt hij het verwijt wel de zwarte cultuur uit te dragen maar de ‘zwarte zaak’ niet te steunen. De veelvuldig gedeelde hashtag #blacklivesmatter, ondermeer door zijn goede vrienden Beyonce en Jay-Z, wordt op Twitter bij hem gemist. Wanneer hij de zwarte zaak wel openlijk steunt, krijgt hij de wind pas echt van voren. Timberlake twittert, na de speech van acteur Jesse Williams tijdens de Black Entertainment Television Awards van 2016, dat hij geïnspireerd is. Zijn bewondering voor Wiliams levert een stortvloed aan kritiek op. Begrijpt hij dan niet dat Williams het in zijn speech juist heeft over mensen zoals Timberlake? Witte mensen die de zwarte cultuur uitbuiten maar vervolgens niet opkomen voor de rechten van zwarte mensen. Timberlake beantwoordt de kritiek met een tweet waarin hij zegt dat ‘we allemaal hetzelfde zijn’. Opnieuw vele kritische tweets aan Timberlakes adres: hij heeft geen enkel oog voor de ongelijkheid waar Williams zijn hele speech aan wijdt.

Kritiek uit de zwarte hoek krijgt Timberlake al vanaf Justified (2002), zijn solo-debuut vol catchy pop met R&B en hiphop-invloeden, gemaakt met succesvolle zwarte producers als The Neptunes en Timbaland. Het levert hem bergen fans op en lovende recensies. Binnen een album groeit hij uit van tienermeisjesidool naar ‘critically aclaimed’. Opmerkelijk voor een jongen die al sinds zijn twaalfde een kindster is, dankzij de succesvolle Disney-talentenshow The Mickey Mouse Club. En voor de jongen die net uit boyband *NSYNC is gerold. De nieuwe Michael Jackson wordt hij genoemd, dankzij zijn fraaie falset en strak uitgevoerde danspasjes. Maar daarnaast valt ook het woord ‘wigger’, een weinig complimenteuze verbastering van de woorden white en nigger.

Timberlake bewijst na jaren van samenwerken met dezelfde hiphop-producers en bijna uitsluitend zwarte muzikanten dat zijn ‘zwarte’ sound geen kortstondige marketingstunt is. Hij blijft zijn stijl trouw: een aanstekelijke mix tussen tijdloze pop en avontuurlijk geproduceerde R&B. Met succes, ook de twee volgende albums FutureSex/LoveSounds (2006)en The 20/20 Experience (2013) zorgen, zelfs in digitale tijden, voor torenhoge verkoopcijfers. Ook al zijn shows zijn uitverkocht.

Bijna vijf jaar na Timberlakes laatste album verschijnt op 2 februari 2018 Man of the Woods. Fans hebben weer lang op dit nieuwe album moeten wachten, omdat Timberlake al jaren zijn spaarzame tijd moet verdelen tussen acteren en zingen. Als tussendoortje verschijnt in 2017 de kindvriendelijke hit ‘Can’t Stop the Feeling’, van de soundtrack van animatiefilm Trolls.

De aankondiging van Man of the Woods lijkt een grote ommezwaai aan te kondigen. In de promo-video, grotendeels opgenomen in Montana waar Timberlake een landgoed bezit, zien we eindeloze naaldwouden en besneeuwde vlaktes. Timberlake zegt in een voice-over dat de inspiratie voor zijn nieuwe album afkomstig is door waar hij vandaan komt. Vervolgens zien we Timberlake zich een weg banen door dichtbegroeide maisvelden, achter wilde paarden aan rennen, gekleed als een ware Levi’s poster boy, en zijn vrouw – actrice Jessica Biel – teder kussen terwijl zij haar cowboyhoed vasthoudt. Ook loopt Timberlake met kleren aan een rivier in, zijn ogen naar de hemel gericht. Het doopritueel verwijst overduidelijk naar zijn jeugd, Timberlake zong in de baptistenkerk waar zijn opa voorganger was.

In een tweede promo-video is producer Pharrell Williams dolenthousiast over een track met country-invloeden. Timberlake zelf heeft het over ‘modern americana with 808’. Hippe country met beats dus. De Amerikaanse zwarte gossip-website Bossip plaatst een still uit de moderne cowboy-video van Timberlake. Met de tekst: ‘Justin is officially white again’. Grappig bedoeld, maar de verwijzing is duidelijk.

In de ondertussen verschenen singles ‘Filthy’ en ‘Supplies’ is geen greintje country te bekennen. Het enige duidelijke verschil met voorgaand werk is vooralsnog de politiek geladen video van ‘Supplies’. Daarin kijkt Timberlake naar tientallen schermen met beelden van Black Lives Matter-demonstraties en vrouwenmarsen tegen Trump. Ook gevallen Hollywood-producer Harvey Weinstein flitst voorbij. Aan het eind staat Timberlake met zijn geliefde, gespeeld door de Mexicaanse actrice Eiza González Reyna, en een paar zwarte kinderen in een post-apocalyptisch landschap. Een kind spreekt de kijker toe: ‘Ga maar weg. Sterf maar vast. Je slaapt nog steeds. Word wakker. Ga alsjeblieft weg. Met ons gaat het oké.’ Een op zijn minst wat conflicterende boodschap, maar Timberlake lijkt te beseffen dat deze tijd, waarin popsterren en acteurs grossieren in bevlogen opinies, vraagt om engagement.

Eerder deze maand verschijnt Timberlake tijdens de Oscars in een compleet zwarte outfit, uit protest tegen seksueel machtsmisbruik. Ook dit levert wederom hoon op: een hypocriete actie vanwege zijn rol in Wonder Wheel, de laatste Woody Allen. De regisseur die toch al geen onbesproken verleden heeft, maar die in #MeToo-tijden zwaar onder vuur ligt doordat zijn adoptiedochter beweert dat Allen haar op haar zevende onzedelijk heeft betast.
Het is niet eenvoudig voor Justin Timberlake om het goed te doen dezer dagen. Gelukkig is er na de Super Bowl een enorm landgoed in Montana waarnaar Timberlake kan vluchten. Rennen met wilde paarden schijnt helend te werken.