Justice (Napad): fatalistische Poolse thriller

Een rechercheur die in het Polen van de jaren negentig thuiszit vanwege zijn communistische sentiment, wordt weer opgeroepen voor de zaak van zijn leven: een bloederige roofoverval op een bank.

Warschau, begin jaren negentig. Nadat bij de overval op een bank drie vrouwelijke medewerkers standrechtelijk worden geëxecuteerd, besluit de politiecommissaris een oudgediende in te huren om de moordpartij op te lossen. Rechercheur Tadeusz Gadacz (Olaf Lubaszenko) wordt met een aantrekkelijk aanbod verleid: als hij de zaak binnen twee weken oplost, mag hij weer aan het werk als adjunct bij moordzaken. Gadacz verloor zijn baan nadat de Polen in 1991 stemden om een democratie te worden. De politieagent was al die jaren ervoor een bekende supporter van het communistisch regime. Hij zorgde ervoor dat veel anticommunistische activisten achter de tralies kwamen.

En hij blijkt in Justice (Napad) het niet te kunnen laten om zijn onorthodoxe speurmethodes opnieuw tentoon te spreiden, tot ongenoegen van zijn nieuwe partner, de jonge Aleksandra (Wiktoria Gorodecka). ‘Tegenwoordig doen we de dingen anders’, probeert ze nog aan het begin van haar nieuwe partnerschap met de oude rot in het vak. Gadacz slaat dat advies in de wind en begint meteen regels te overtreden om de ware toedracht van de overval te achterhalen. De plot speelt zich af in een Polen waar armoede heerst. De helft van de bevolking heeft een motief, wordt op een gegeven moment zelfs gegrapt.

Maar de thriller kantelt al halverwege, als regisseur Michal Gazda het perspectief van de daders begint te tonen. Niet per se om hun daad te legitimeren, maar meer om de film nog iets meer diepgang te geven. Wat dankzij deze wisselwerking tussen twee perspectieven, van daders en politie, uiteindelijk ontstaat, laat zich omschrijven als een typisch voorbeeld van Pools fatalisme. Met personages die doen wat ze doen omdat dat ze werd opgedragen door de staat, of omdat de staat hun levens ruïneerde.

Justice, vanaf woensdag 16 oktober 2024 bij Netflix