Interview met Shirma Rouse

In Amazing grace spat jouw muzikaliteit, zoals we die van jou kennen, van het scherm. Is er altijd muziek geweest in jouw leven? Zeker! Mijn oma van vaderskant was organist in de kerk, de moeder van mijn moeder zangeres en mijn vader speelde piano. Ik had het beste van twee families binnen handbereik. Als kind – ik denk dat mijn herinneringen teruggaan tot mijn vijfde – ging ik al met heel veel plezier naar de kerk. Elke zondag op Sint Eustatius, waar ik tot mijn zestiende heb gewoond. Er woonden maar 2400 mensen op het eiland; de gemeenschappen waren klein en hecht. In de kerk werd veel gezongen, en ik zong mee. Mijn vader zegt altijd dat ik zong voor ik kon praten. Hij speelde ook in bandjes en ik zong van kleins af aan met hem mee, veel soul en covers. Hij luisterde naar verschillende soorten muziek, van jazz tot pop. Mijn moeder was Michael Jackson-fan en hield van Elvis en Johnny Cash. Overal en altijd klonk muziek – in huis, in de auto. Ik heb drie broertjes en een zusje en zij zijn ook allemaal muzikaal. Mijn oudste broer is professioneel muzikant, en mijn jongste broer van 32 is nu up coming; voor de anderen is muziek vooral hobby.

Werd in de kerk gospel gezongen? Natuurlijk! Er werden spirituals gezongen, de orale traditie die voortkomt uit de vermenging van de Afrikaanse cultuur met het christendom. Amazing grace en We shall overcome zijn daar de bekendste voorbeelden van. Bij ons in de kerk was alles in het Engels, ook al is Sint Eustatius een onderdeel van de Nederlandse Antillen. Engels was onze voertaal. Het eiland is meerdere malen gekoloniseerd, en door al die verschillende kolonisators is de vermenging van talen en culturen heel groot. Sint Eustatius is klein en groen, een prachtig, heerlijk eiland. Je hoeft er de deur niet op slot te doen, iedereen vertrouwt elkaar – het is idyllisch.

Ga je nog weleens terug? Zeker, eens in de zoveel jaar. Dat is heel fijn. Op Sint Eustatius is mijn liefde voor gospel ontstaan, ik vond energie en liefde in het geloof. Toen ik op mijn negentiende, via Curaçao, naar Nederland kwam, voelde ik hoe negatief het geloof hier wordt beleden, zeker binnen de strikte stromingen. Heel dogmatisch en verwijtend. Ik ging een keer met een studiegenoot mee naar een gereformeerde kerkdienst en ik dacht dat ik bij een begrafenis was, zo stil, zo zwaar, zo verstikkend. Terwijl ik de kerk en het geloof altijd heb ervaren

als een plek van liefde. Ook voelde ik hoe er op de kerk, door niet- gelovigen, met weerstand werd gereageerd. Nederlanders komen snel in opstand tegen regels, maar normen en waarden kunnen ook fijn zijn voor je focus en voor je levensethiek; ik heb ze altijd op een mooie manier ervaren, als iets positiefs. Voor mij is geloof een plek waar iedereen welkom is. Op Sint Eustatius zat iedereen die je in het dagelijks leven tegenkwam op zondag in de kerk – van de buschauffeur tot de caissière, er werd geen onderscheid gemaakt. De vieringen waren muzikaal, levendig, er werd gezongen en geklapt. We vierden het leven. Natuurlijk is dat hier op sommige plekken ook zo, maar veel minder, althans, ik kwam het nauwelijks tegen. Mijn liefde voor god is ontstaan uit iets moois, ik heb het nooit als een last ervaren of als iets om je voor te schamen. Voor mij staat geloof gelijk aan de keuze om lief te hebben.

Met welke religie hangt gospel samen? Gospel is een van de manieren om het evangelie te verspreiden. Dat speelt bij katholieken geen rol, die zijn meer van de gregoriaanse muziek en kerkelijke liturgieën. Ik snap waar de Mariaverering vandaan komt en vind het ook mooi, maar voor mij gaat het om de heilige geest. Een deel van mijn familie is methodistisch, een stroming binnen het protestantisme, maar binnen de familie hebben we ook zevendedagsadventisten, die zongen ook gospel. De orthodoxe stromingen gebruiken het niet, maar de hervormde, evangelische internationale kerken zingen veel gospel, daar leeft het, om uiting te geven aan het gevoel, en om helemaal los te kunnen gaan en te genieten. Binnen gospel zijn veel variaties en stromingen – van spirituals tot het gospel die Mahalia Jackson zong. Heb jij een religieuze achtergrond?

Ik zong tot mijn zestiende in een kerkkoor en ik ging regelmatig naar de kerk – de katholieke kerk. Toen ik ouder werd merkte ik dat ik automatisch de gebeden mee prevelde, zonder te beseffen wat ik nou eigenlijk zei en ik voelde er niks bij. Ben je nu nog religieus?

Nee. Hoewel ik soms nog wel uit nostalgie kan terugverlangen naar de rituelen en de sfeer in de kerk. Maar ik ben gaan rationaliseren, de wetenschappelijke, journalistieke kant opgegaan en kon religie daar voor mijn gevoel niet mee verenigen. Ik stel die vraag omdat ik niet in religie geloof, niet in de regels die religie oplegt, vaak vanuit een eigen interpretatie van de bijbel. Dus ik snap jouw uitspraak dat je niet religieus bent. Voor mij gaat het om geloven, om binnen een kerkgemeenschap samen te komen en god te eren. En natuurlijk had ook de kerk waar ik kwam zijn eigen etiquette, maar de relatie tot god is een eigen relatie, het is iets in jezelf, een levenswijze. De regels en rituelen zijn erbij bedacht en zijn voor mij niet verbonden met mijn gevoel. Mijn vader las vroeger de bijbel met ons en vroeg aan ons wat we erbij voelden en dachten. We werden meegenomen in het verhaal en praatten daar dan over. We kregen de ruimte onze eigen mening te vormen en leerden vraagstuk- ken te onderzoeken. Er werd ons niets opgelegd. Hij wilde ons aan het denken zetten.

Zong je als kind in een koor? Nee, maar ik zong mee in de kerk en mocht soms ook als solist zin- gen. Ik heb mijn hele leven gezongen. Voor mij is zo’n programma als Amazing grace zo mooi om te maken, we kunnen onze collega- zangers onderdompelen in de liefde die wij van nature voelen voor de gospel. Niet voor niets ben ik op mijn vijfentwintigste conservatorium gaan doen, in Rotterdam. Ik wilde me verder muzikaal ontwikkelen.

Wat leer je op een conservatorium als je al je hele leven zingt, en ook toen al professioneel? Zoveel! Harmonie, muziektheorie, gehoortraining, toonladders, piano. Het heeft een enorme rijkdom opgeleverd en ik heb er nog steeds elke dag profijt van. Het is gereedschap voor het eindresultaat en dat is zingen. Ik ben eerst heel lang achtergrondzangeres geweest.

Lees verder in de VARAgids 21 vanaf bladzijde 8.