Guava Island: maatschappijkritisch én zwoel

Wat acteur, muzikant, producent en scenarist Donald Glover (1983) ook uitbrengt, het is steevast de moeite waard. Zijn komedieserie  Atlanta is baanbrekend, net als zijn muziek: met z’n maatschappijkritische hit This Is America schudde hij vorig jaar het internet wakker. Het nummer komt terug in Guava Island, de musical van een klein uur die Glover en tegenspeelster Rihanna vorig jaar in het geniep maakten op Cuba (na zijn optreden op het Amerikaanse Coachella-festival op 12 april verscheen de film prompt online). Net als een keur aan andere liedjes, waarbij de laatstgenoemde popster de microfoon nimmer ter hand neemt – iets dat de kleurrijke speelfilm overigens niet minder interessant maakt.

Tijdens een speels intro – bestaande uit fijne animatiebeelden – vertelt Rihanna in de voice-over een Caribisch sprookje, over het eiland uit de titel. Ooit was het een paradijs, maar toen gooide industrialisatie roet in het eten. Verderop in de film zien we hoe muzikant Deni Maroon (Glover) en zijn eega Kofi Novia (Rihanna) beiden werk doen waarin hun ware ik, of artistieke identiteit, wordt ingedamd. Maroon zingt reclamespotjes in voor een bedrijf dat hij veracht; Novia werkt in een grote loods waar kleding wordt vervaardigd.

Een muziekfestival dat op een zondag zal plaatshebben, en waarop Maroon zal optreden, zal de sleur des levens tijdelijk onderbreken. Maar een van de invloedrijke magnaten op het eiland verbiedt het evenement: want dan komt er op maandag niemand werken. Iedereen ligt dan nog in bed. Dat is niet goed voor de mensen. Wanneer de man dit nieuws met Maroon deelt, reageert de muzikant geagiteerd: ‘Hoe weet jij wat het beste is voor iedereen?’ Die zin is de crux van de film: wij – de gewone burgers – worden gepiepeld door allerlei lieden, uit het bedrijfsleven en de politiek, die pretenderen te weten wat wij willen, zo is de onomwonden boodschap.

Guava Island gaat dan ook over de verhouding tussen onvrijheid en vrijheid. En de farce waarin we leven. Maar het is ook een zwoel sprookje, over een vrijmoedige ziel die zijn grote liefde serenades brengt op het strand, en die deelneemt aan extatische danspartijen. Hier doet de film wel een beetje denken aan de levensloop van Jezus Christus. Maroon wordt de profeet die het opneemt tegen het establishment, daarvoor wordt veroordeeld, en vervolgens wordt vereerd. De film zit sowieso – net als This is America – vol symbolische verwijzingen.

Glover werkt telkens met hetzelfde team. Hiro Murai tekende voor de regie van Guava Island en weet de personages te laten sprankelen. Ook valt het camerawerk van Christian Sprenger op: net als in Atlanta filmt hij op 16 millimeter, met een iets vierkantere beeldverhouding en korzeliger beeld tot gevolg. Hiermee creëert hij een levendige, tijdloze look die zich heel goed verhoudt tot de tropische esthetiek van Cuba – een land dat in zekere zin qua architectuur ook decennialang heeft stilgestaan. Dat Glover op Cuba besloot te filmen is ook ironisch: jarenlang gold er een uitreisverbod voor Amerikanen, maar nu kan hij het prachtige land delen met zijn publiek.