Grâce à Dieu: beklemmend drama

Foto credits: September Film

Onlangs werd door een Franse onderzoekscommissie wereldkundig gemaakt dat 216.000 minderjarigen sinds 1950 seksueel zijn misbruikt door priesters uit de Franse Katholieke kerk. Het in 2019 verschenen Grâce à Dieu van filmmaker François Ozon zinspeelt hier al op: het waargebeurde drama - over een passsage uit 2018 - toont hoe drie mannen die door een priester zijn misbruikt decennia later de handen ineenslaan om de man die hun jeugdjaren verziekte achter tralies te krijgen. Van meet af aan blijkt dit een strijd van de lange adem: de kerk probeert alle pregnante informatie onder het tapijt te schuiven. En bovendien: zijn die zaken niet al verjaard?

Grâce à Dieu speelt zich af in Lyon, een stad waar de katholieke kerk nog steeds invloedrijk is. Op een dag komt Alexandre (Melvil Poupaud) erachter dat priester Bernard Preynat – de geestelijke die hem ooit langere tijd misbruikte - nog steeds werkt met kinderen. Hoe kan dat? Is hij niet gestraft? Alexandre besluit het misbruik van Preynat te melden bij de kerk en krijgt de kans om zijn misbruiker in de ogen te kijken. Zonder succes: er volgen geen excuses. Wanneer Alexandre echte aangifte doet – dat kan, ondanks het feit dat de zaak is verjaard – komt de bal aan het rollen.

Een andere door Preynat misbruikte man dient zich aan. Het duurt niet lang voordat er een vereniging wordt opgericht met het doel om Preynat, zijn superieuren die het allemaal oogluikend toestonden en de kerk aan te pakken. Ozon maakt de macht en onmacht die hiermee gepaard gaat invoelbaar. Grâce à Dieu is geen pamflet tegen de kerk, maar een genuanceerde en gedramatiseerde analyse van hoe de aberraties van een priester jarenlang moedwillig genegeerd zijn. Knap laat Ozon zien welke misère hierachter schuilgaat, waaronder familievetes en fysieke problemen. De daden van Preynat hebben grote gevolgen.

Maar een psycholoog van de kerk wil echter niet dat Alexandre en zijn lotgenoten ‘aan hun litteken krassen’. Dat maakt de wond alleen maar groter. Maar de misbruikten weten juist dat de wond eerst open moet, voordat hij kan helen: dat is onoverkomelijk. Dat maakt dat Grâce à Dieu geen makkelijke kijkervaring is. Ozon ontziet de kijker niet en laat in confronterende flashbacks ook de door Preynat verziekte jeugdherinneringen zien van de jongens die hij betastte. Niettemin heeft de film misschien ook bijgedragen aan de zaak: Preynat wilde eerst nog dat Grâce à Dieu niet in première mocht gaan. Goddank zit hij nu zelf vast: hij heeft 5 jaar cel gekregen.