Geert Jan Jansen: ‘Ik heb mooie dingen toegevoegd aan het oeuvre van kunstenaars. Die moeten niet zeuren.’

De meestervervalser, in de jaren 90 veroordeeld voor zijn daden, ziet om vanuit zijn kasteel. ‘Leuk om af en toe een Picassootje te maken of een Klimt. Voor de afwisseling.’

De antieke kast gaat open. Er liggen wel 50 schilderijen in. Landschappen- en schapjes in even rechte als grillige vormen en met diepe kleuren, roze, rood, oranje, citroengeel, lavendelblauw. Onmiskenbaar eigen werk van Geert Jan Jansen. De landschappen doen eerder denken aan Zuid-Frankrijk in de lente, of de herinnering daaraan, dan aan het bruinige winterlandschap buiten, waar de mist nog steeds niet is opgetrokken.

Geert Jan Jansen ontvangt op zijn kasteel aan de Kromme Rijn, omgeven door bomen en weilanden. Het kasteel is al van ver te zien door de mist heen. Een grappig archetypisch model, met kantelen en torens. In de verte klinkt een kerkklok. Net of je een wintervertelling inrijdt. In de hal van het kasteel staat meteen een schilderij in de stijl van Hendrick Avercamp tegen de muur met mensjes zwierend over het ijs. Geert Jan Jansen woont al twintig jaar in dit kasteel. Eerst met zijn vrouw Ellen, ook een kunstenaar. Zij is in de lente van 2024 overleden. Hij schildert en woont er nu alleen. En nu heeft Ivo Niehe, die al een paar keer eerder langs is geweest, een film over Geert Jan Jansen gemaakt. ‘Hij belde vorige week, de film is nog niet af. Ik weet niet hoe het wordt.

Geert Jan Jansen werd bekend toen hij halverwege de jaren 90 in een Franse gevangenis terechtkwam door zijn werk als kunstvervalser. Hij had jarenlang schilderijen gemaakt in de stijl van Appel, Picasso of Chagall en ze op de markt gebracht als echte Appels, Picasso’s en Chagalls. In zijn boek Magenta, hij schreef het in de gevangenis om de advocaat te kunnen betalen, vertelde hij over zijn avonturen als ‘meestervervalser’. Hij had een keer voor de grap een gouache in de stijl van Karel Appel uitgeprobeerd, een figuurtje met een groot hoofd en korte beentjes. Tot zijn verbijstering bracht de gouache op een veiling een paar duizend gulden op. De nieuwe koper stond buiten breeduit te vertellen dat hij het schilderij een keer bij Appel in het atelier had gezien.

Daarna was er geen weg meer terug, vond Geert Jan Jansen. Hij ging zich bekwamen in het werk van Appel en andere wereldberoemde kunstenaars. En met succes, want het duurde jaren voor hij tegen de lamp liep. In Magenta vertelde hij hoe Karel Appel zelf soms werk van Geert Jan Jansen voor zijn eigen werk aanzag. En hoe bijvoorbeeld een kunsthandelaar een ongelukkige voetafdruk van Geert Jan Jansen op de achterkant van een schilderij aanzag voor Appels gymschoenafdruk. ‘Alleen de kunstenaar zelf gaat op de achterkant van zijn schilderijen staan.’ Dit moest wel een echte Appel zijn.

Zelf heeft Jansen altijd gezegd dat hij niet veel anders kon dan zijn schildertalent op deze manier inzetten, omdat hij zich gedwongen voelde. ‘Ik had een winkel en kon de huur niet betalen.’

Geert Jan Jansen schenkt koffie in sierlijke porseleinen kopjes in de kasteelkeuken. Het kasteel heeft een wat roemruchte geschiedenis. Achter deze hoge ramen heeft ooit de achterkleinzoon van Willem van Oranje, Willem Adriaan I van Nassau-Odijk de moord op de gebroeders de Witt beraamd. Over een roemruchte geschiedenis gesproken, hoe kijkt Geert Jan Jansen inmiddels terug op de tijd die hij in Magentabeschrijft? ‘Ik heb jarenlang gedaan of ik 300 zou worden, maar dat gaat natuurlijk niet lukken. En ik vind nu wel dat ik grote omwegen heb gemaakt om te komen waar ik nu ben, met de schilderijen die ik maak, in mijn eigen stijl.

Waren al die omwegen nodig? Ik denk wel dat alles wat je hebt gedaan en gemaakt op een of andere manier meetelt. Maar dit waren wel erg grote omwegen.

Was het ook een soort leerschool? Dat zeker. Ik ben autodidact. Ik heb mezelf leren schilderen door naar andere kunstenaars te kijken en te proberen of ik het zou kunnen. Dat vond ik interessant en inspirerend.

Ik zou toch graag willen weten, heb je in de gevangenis iets geleerd? Toch wel. Je zit met z’n drieën in de cel, leert mensen op een andere manier kennen. Iedereen heeft een verhaal. Ik zat met een jongen die de keel van zijn vrouw had doorgesneden, verschrikkelijk. Ze heeft het gelukkig overleefd. Maar dat bleek een heel lieve jongen te zijn die in een rare opwelling twee levens heeft verpest. Maar ik zat ook met een verzekeringsman die er met de spaarcenten van zijn klanten vandoor was gegaan. En dat vond ik echt een zak van een kerel. Als we dan gingen luchten, dat mocht soms, dan bleef hij in de cel en at mijn sinaasappel op.

Vind je zelf niet dat je mensen benadeeld hebt? Nee, ik heb alleen maar mensen gezien die er nog meer aan verdienden dan ik. Ik heb mooie dingen toegevoegd aan het oeuvre van kunstenaars. Die moeten niet zeuren. Veel kunstenaars zagen zelf het verschil niet, dus wat is het probleem?

Had je wel eens het idee dat je een betere Matisse of Appel had gemaakt dan de kunstenaar zelf? Karel Appel heeft wel zijn verwondering over mijn schilderijen uitgesproken. En kunstenaars als Appel en ook Picasso bijvoorbeeld hadden soms periodes waarin ze volgens mij niets moois wilden maken maar alleen wilden shockeren. Ik had een tijdje een echte Appel in mijn bezit. En dan ging ik op reis met die Appel en wat Appels van mezelf en die bood ik dan links en rechts aan. En de mensen kozen altijd mijn Appels. Dat was in de tijd dat Appel even geen mooie dingen wilde maken, denk ik.

Hoe ben je weer opgekrabbeld na je gevangenistijd? We kwamen platzak terug naar Nederland. De Franse justitie en m’n advocaat hadden alles afgepakt. Ik had toen net Magenta geschreven en ging lezingen geven over mijn verhaal. Ik vond het leuk om zo’n zaaltje aan het lachen te krijgen. En dan nam ik schilderijen en tekeningen mee in de stijl van andere kunstenaars en die verkocht ik dan. Ik bleef in feite hetzelfde doen, alleen vertelde ik er nu bij dat ik het had gemaakt. Zo zijn we er weer bovenop gekomen.

Miste je het ook, met vervalsingen de boer op? Het was heel spannend geweest. Maar dat realiseerde ik me pas toen ik het allemaal op ging schrijven. Op het moment zelf was ik meer bezig met overleven. Ik vond het een groot gevecht altijd, zonder vast inkomen en dat je altijd dacht, o daar gaat weer een verftubetje van twee tientjes. Maar ik heb de eerste tijd wel echt moeten afkicken. Het was zo spannend om met een tekening naar een expert in Parijs te gaan. Zo’n man heeft kunstgeschiedenis gestudeerd en de École du Louvre erachteraan, en die heeft boeken geschreven en weet alles van de tekeningen van Picasso na 1940. En die experts zijn altijd zeer arrogant.

En dan kom jij daar met een tekening. Als het dan lukte... Dat werkte echt verslavend. Ik zat een keer bij een expert met een tekening van Picasso, en die mevrouw zei, ‘dit is geen tekening monsieur Jansen, dit is duidelijk een litho.’ Dat zou behoorlijk schelen in de prijs. Toen zei ik, ‘kijkt u nou nog eens goed.’ Ik kon niet zeggen, ik heb hem zelf gemaakt. Toen pakte ik een gummetje uit m’n zak en gumde een lijntje uit. Dat kan alleen met een tekening. Maar ik dacht later, zo stom, welke kunsthandelaar heeft een gummetje op zak?

Dan geeft Jansen een rondleiding door het kasteel. Eerst de kamers waar zijn werken hangen in de stijl van de bekende meesters. Maar nu mét zijn eigen handtekening, ‘om misverstanden uit te sluiten.’ Hij verkoopt ze nog altijd. Kleurige Appels, een Vermeer, een Bruegel, een Van Dongen, een Chagall bij het raam en zo’n typische Picassovrouw met een dubbelgezicht. Een eigen eregalerij.

Lees dit artikel verder in VARAgids 1, vanaf dinsdag 31 december 2024 in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees)