FIFA Uncovered S01E01: pijnlijk en messcherp

Foto credits: FIFA / Netflix

Documentairemaker Daniel Gordon ( Football’s Darkest Secret , 2021) toont in FIFA Uncovered onomwonden en met veel precisie hoe corrupt de voetbalorganisatie is. Zijn nieuwste project is echter geen herkauwing van de feiten – corruptiezaken rondom onder meer Sepp Blatter waren de laatste jaren veelvuldig in het nieuws – maar grossiert in knappe reconstructies, onder meer door gesprekken met betrokkenen zelf. Ja, Gordon weet bijvoorbeeld Blatter voor de camera te krijgen. Die zegt in interviews overigens weinig bijzonders, maar je krijgt dankzij de vraagstelling van Gordon wel een beeld van een inhalige sociopaat.

In de eerste aflevering duikt Gordon ook in het verleden van de organisatie, ooit opgericht om voetbal als sport te vieren. Hij laat precies zien wanneer het fout gaat, met de aanstelling van Braziliaan João Havelange in de jaren 70. Bij hem draait het niet om sport maar om kapitalisme; om het aangaan van sponsorcontracten, onder meer met merken als Coca Cola en Adidas, die vervolgens een grip krijgen op de organisatie en vooral de exploitatie van grote sportevenementen. FIFA Uncovered draait natuurlijk vooral om dat laatste: hoe het mogelijk is dat landen met grote mensenrechtenproblematiek - Argentinië in 1978, Qatar binnenkort - wereldkampioenschappen voetbal mogen organiseren.

Gordon legt het uit: dat ligt onder meer aan het stemsysteem van de FIFA, dat vatbaar is voor chantage en corruptie: elk land heeft tijdens presidentsverkiezingen een stem en omkoping is tijdens dat soort bepalende momenten in de historie van de organisatie eerder regel dan uitzondering – zie bijvoorbeeld hoe Blatter eind jaren 90 Zuid-Afrika het wereldkampioenschap belooft, in ruil voor stemmen natuurlijk.

De documentairereeks is een grote opmaat – en de timing is uitstekend – naar het wereldkampioenschap voetbal in Qatar. Gordon steekt zijn mening hierover ook niet per se onder stoelen of banken: gaat dit nog wel over sport? Of betekent het kijken van voetbal dat je wegkijkt van andere nijpende, gruwelijke zaken? Want een van de kernvragen in de openingsaflevering is: kan je sport en sportiviteit wel vereenzelvigen met akelige regimes en corruptie? Gordon legt in die zin de bal ook bij de kijker, bij de sportfanaat, in een reeks die precies doet wat de titel belooft: een beerput blootleggen.