Lagarde Filmclub: de dertien gezichten van Cate Blanchett

 

Of Julian Rosefeldts’ Manifesto ooit het museum uit zou zijn gekomen en de wereld rond was gegaan als niet de onvolprezen actrice Cate Blanchett de hoofdrol had gespeeld, is natuurlijk de vraag. Want in tijden van Twitter en Instagram, van verhitte headliners en dito oneliners is het een waagstuk, een film die is gestructureerd rond tamelijk hermetische teksten, namelijk de verschillende (kunst-)manifesten van de 19de en 20ste eeuw. Van het communisme, tot het dadaïsme, van het futurisme tot de fluxus-kunstenaars en van de suprematisten tot Dogma, maar ook die van individuele artiesten, van André Breton tot Jim Jarmusch – uitgesproken en gekoppeld aan dertien personages, onder wie een zwerver, een nieuwslezeres, een moeder, een choreografe en dan allemaal gespeeld door Blanchett.

Het levert een bij vlagen humoristische, maar toch vooral serieuze film op. Gelukkig maar want die uit zijn context getrokken teksten zijn op zichzelf te belangwekkend om alleen maar gekscherend gebruikt te worden. Al zitten er bijzonder grappige momenten in Manifesto. Neem de scène waarin Blanchett een stijve, op het oog christelijke moeder uit een gegoed milieu speelt, die met drie kinderen (haar eigen drie, blijkt) en echtgenoot (haar eigen, de acteur Andrew Upton) aan tafel gaat voor een lunch en als in een gebed de woorden uitspreekt uit het 1961 manifest van de Zweeds-Amerikaanse popart-kunstenaar Claes Oldenburgh ‘I am for an Art’: ‘Ik ben voor een kunst die wappert als een vlag of die neuzen helpt snuiten als een zakdoek (…) Ik ben voor een kunst waar gaten in vallen als sokken, die gegeten wordt als een stuk taart. Ik ben voor een kunst die niet alleen op zijn kont zit in een museum.’ Terwijl Blanchett ze met ogen dicht declameert, schuren haar kinderen ongeduldig op hun stoelen. Fantastisch is ook het moment na het ‘gebed’, als haar man de kalkoen aansnijdt en zij jus in de ontstane spleet schenkt. Er lijkt geen eind aan de handeling te komen.

De Duitse kunstenaar en filmmaker Rosefeldt ontmoette Blanchett een paar jaar geleden tijdens een tentoonstelling. Ze raakten aan de praat en spraken de intentie uit om samen iets te doen. Dat werd dit project, dat in eerste instantie een multi-media installatie werd, waarin op dertien schermen, de dertien verschillende manifesten werden uitgesproken door de actrice in steeds een andere rol. Rosefeldt wilde, zo zei hij in een interview, ‘de teksten vrijmaken van hun bronnen, van het stof van de kunstgeschiedenis.’ Blanchett nam de scènes op tussen haar speelfilmprojecten in, in een kerstvakantie, dus dat haar kinderen en echtgenoot een rolletje hadden, had daar ook mee te maken. Razendknap trouwens, hoe ze al die allerminst makkelijke teksten opdreunt. Hoe ze steeds net een ander accent legt. Soms letterlijk, als in haar rol als choreografe met Russisch accent.

Toen de installatie in 2015 in Melbourne zijn première beleefde, in het Australian Center for the Moving Images, werd al snel de waarde gezien. Met verenigde inspanningen werd er een speelfilm van gemaakt.

Misschien dat een andere geschoolde actrice het ook had gekund, maar dan was het project waarschijnlijk in het museum gebleven en geroemd door een handvol mensen die hem hadden gezien. Nu mogen we allemaal kennis nemen van teksten die ooit met passie werden geschreven en door kunstenaars in volle overtuiging naar buiten werden gebracht en die eigenlijk, ook niet in deze nieuwe context, nog niets aan waarde hebben ingeboet. En Blanchett, die steeds een beetje anders is, en toch hetzelfde, als alle schakeringen van een regenboog: ze is fenomenaal.

Ledendeal: drie exclusieve voorpremières, samen voor 15 euro
Waar: Studio K, Timorplein 62, Amsterdam
Wanneer: maandag 2 oktober om 19:15 uur

Al lid? Meld je hier aan , dan weten we dat je komt! Nog geen lid? Het kan hier alsnog!