De 20 beste series van 2024

Wat was de beste dramaserie van dit jaar? De recensenten van de VARAgids wikten en wogen en kwamen tot een eclectisch lijstje.

Met bijdragen van Robbert Blokland-Wijchers, Omar Larabi, Floor Overmars, Bregtje Schudel, Roy van Vilsteren, Clementine van Wijngaarden.

01 DE JOODSE RAAD (NPO)

Wederom bleek drama een uitstekende manier om een waargebeurd verhaal te vertellen – verderop in dit overzicht vindt u meer waargebeurde (en hemeltergende) verhalen van eigen bodem. De Joodse Raad vertelt vakkundig het pijnlijke en beladen verhaal over het ‘contactorgaan’ tussen de nazi’s en joden in Nederland. De dilemma’s waar de Raad voor stond, krijgt veel ruimte, met als dieptepunt daarbij de scène waarin medevoorzitter David Cohen (Pierre Bokma, weergaloos) jokers uit een pakje kaarten moet uitdelen aan de joden die niet op transport hoeven. ‘Ik moet het er niet te veel over hebben,’ zei Bokma eerder dit jaar in Zomergasten over de serie. Cohen zit nog diep in de acteur verankerd – wat waardevol is, maar ‘het mag wel eerst een beetje slijten. Het zit er nu nog vrij dik bovenop.’ Anderhalf miljoen kijkers, enorm voor een historische dramaserie. Won de Nipkowschijf en twee Gouden Kalveren. [RvV]

02 RIPLEY (Netflix)

In zwart-wit gefilmde psychologische thriller naar het boek van Patricia Highsmith, over een seriemoordenaar (Andrew Scott, foto) die zich aan het begin van de jaren 60 aan de Italiaanse kust ontpopt als een kameleon die moeiteloos de identiteiten van zijn slachtoffers overneemt. De serie werd geschreven en geregisseerd door Steven Zaillian, bekend als scenarist van Schindler’s list (1993). Hij doet iets wat je zelden ziet in televisieseries: het verteltempo laag houden, scènes laten ademen. Er is veel ruimte om in de psyche van het klinische, angstwekkende personage te duiken. Zaillian verkiest visueel vernuft boven dialoog. Ripley is buitengewoon schilderachtig. Een uitgelezen voorbeeld van hoe een televisieserie een gesamtkunstwerk kan zijn, waarin meerdere kunstdisciplines samenvallen. [OL]

03 BODEM (NPO)

Creativiteit ontstaat vaak bij de gratie van samenwerking: iedereen doet waar hij/ zij goed in is, al die kunde komt samen in één werk. Eva Crutzen (foto) laat met Bodem zien dat het ook anders kan: ze werkte zelf het scenario uit, deed de casting, regisseerde, speelde de hoofdrol en zong. Het resultaat is een verbluffende comedy die in Nederland geen gelijke kent. Bodem vertelt het verhaal van een vrouw die haar leven maar moeilijk op de rit krijgt, en van een krankzinnige familie met een gezamenlijk trauma. Met grappige special effects die schijnbaar achteloos opdoemen: een uitgever krijgt een hondenkop, matroesjka’s kunnen ineens praten. En alles wonderschoon in beeld gebracht. [RvV]

04 TRUE DETECTIVE S04 (HBO)

Ook het vierde seizoen van True detective (bijtitel: Night Country) heeft alles wat we inmiddels van deze gelauwerde serie mogen verwachten: een beklemmende sfeer, een ijzersterke soundtrack én een duister mysterie. Want waar zijn de acht mannelijke wetenschappers van een afgelegen onderzoekbasis in Alaska gebleven? Showrunner Issa López, die voor dit seizoen het stokje van bedenker Nic Pizzolatto overnam, laat zich in de eerste opzet duidelijk inspireren door The thing van John Carpenter uit 1982, inclusief een zowel gruwelijk als grotesk plaats delict waarbij niet direct duidelijk is waar het ene slachtoffer eindigt, en het volgende begint. Maar uiteindelijk is Night country vooral ook zijn heel eigen beest; een onheilspellende koortsdroom waarin vrouwen het ritme bepalen, van doorgewinterde politiechef Liz Danvers (de eerste echte tv-rol van Jodie Foster, die hiervoor direct een Emmy kreeg) en tegenspeelster Kali Reis (genomineerd voor beste bijrol) tot Moeder Natuur. [BS]

05 SLOW HORSES S04 (Apple TV+)

Je zou kunnen stellen dat Slow horses nu al vier seizoenen lang de uitdrukking ‘niets is wat het lijkt’ bijna herdefinieert. De serie, die draait om een groep mislukte MI5-agenten die vanuit een beduimeld kantoor vervelende administratieve klusjes moeten doen, speelt voortdurend met gewiekste perspectiefwisselingen. Het enige personage dat wel een lucide blik heeft op de zaken, is de uitgerangeerde beroepschagrijn Jackson Lamb (Gary Oldman, foto), die leiding geeft aan het gezelschap van bannelingen. In het vierde seizoen etaleert Lamb opnieuw zijn slechte manieren en zijn ijzersterke inzichtelijk vermogen. Met acteurs die lekker schmieren, Oldman voorop – zonder dat de serieuze toon verdwijnt. Oogt bij vlagen een komedie, terwijl het toch echt een thriller is. [OL]

06 THE SIXTH COMMANDMENT (NPO)

Een 69-jarige docent Engels raakt in dit Britse, op een waargebeurd verhaal gebaseerde, misdaaddrama in de ban van een gruwelijk monster. Peter Farquhar is een humoristische intellectueel uit het Engelse Maids Moreton. Als lekenpredikant staat hij op zondag in het preekgestoelte, maar hij is ook homoseksueel – en probeert zijn seksualiteit te vereenzelvigen met zijn geloof. Een student van Farquhar, maakt misbruik van diens dilemma en windt hem in 2015 om zijn vinger, met naargeestige gevolgen – en Field maakt na Farquhar nog een slachtoffer. Met een hoofdrol voor acteur Timothy Spall als Farquhar, die met ontroerende nuance en knappe komische timing een lieflijk mens neerzet. Won twee televisie BAFTA’s. [OL]

07 SHERWOOD S02 (BBC)

Opnieuw zijn we in het achtergelegen dorpje Ashfield, Nottinghamshire. Het verhaal is (in tegenstelling tot het eerste seizoen, dat plaatsvond in 2014) gesitueerd in het heden en heeft te maken met familievetes en drugshandel. Regisseur Clio Barnard, bekend van haar sociaal-realistische stijl (zie bijvoorbeeld The selfish giant, 2013), tekende voor de regie. Zij vormt een twee-eenheid met scenarist James Graham, die weer een scenario schreef dat werd geïnspireerd door de bittere realiteit van het leven in oude mijnbouwstreken. Met een bijzonder hardvochtig en waarachtig ogend drama tot gevolg. [OL]

08 SHOGUN (Disney+)

Bloederige, spannende en complexe reeks, naar het boek van James Clavell uit 1975, dat zich afspeelt in 1600. Portugese kolonisten, die dan kleine gemeenschappen hebben gevestigd in Japan, hebben het Aziatische land zorgvuldig verborgen gehouden voor andere koloniale machten. Maar dan doemt een schip op uit de mist: het schip van Britse Kapitein John Blackthorne. Hij beweert slechts handel te willen drijven, maar zijn eigenlijke missie is het verbreken van de monopolie van de Portugezen. Onvervalst en subliem epos; perfecte mengeling van actie, historisch drama en politieke intrige. [OL]

09 SAY NOTHING (Disney+)

In de openingsscène van Say nothing, een verfilming van de bestseller uit 2019 over de Ierse Troubles, wordt meteen de toon gezet: een vrouw van tien kinderen wordt in het Belfast van 1972 op brute wijze uit haar huis gesleurd. Even later wordt ze verderop vermoord. De moeder zou tot woede van de IRA informatie hebben doorgespeeld aan de Britten. Scenarist Josh Zetumer laat met de serie zien hoe achterdocht destijds de straten van Noord-Ierland overheerste. Verderop in het verhaal schept hij meer sympathie voor IRA-leden van toen. Hoewel je in deze indrukwekkende reeks geenszins een romantisch beeld krijgt van de hardvochtige praktijken van de Ierse onafhankelijkheidsorganisatie. [OL]

10 THE CURSE (SkyShowtime)

Knipoog naar reality-tv met mensen zonder moreel kompas, waarin acteurs Emma Stone, Nathan Fielder (foto) onuitstaanbare goeddoeners spelen die flirten met filantropie door duurzame huizen te bouwen – maar dat blijkt allemaal onderdeel van een zwendel. De personages kijken echter liever de andere kant op, en Fielders personage maakt er een sport van om zijn hoofd in het zand te steken, terwijl de producer als gewetenloze opportunist alles doet voor de kijkcijfers. The curse is een kritiek op maatschappelijke hypocrisie, op het systeem accepteren zoals het is, in plaats van het te veranderen. Zeer gelaagd (en geslaagd). [OL]

11 LANDMAN (SkyShowtime)

Televisiedrama over de machinaties van de oliebusiness in West Texas, waar de tijd lijkt stil te staan – en waar mannen elkaar bevechten. Met Billy Bob Thornton in de rol van fixer Tommy Norris, in dienst van oliemagnaat Monty Miller (Jon Hamm). Norris moet op de uitgestrekte olievelden, waar jaknikkers dag en nacht werkzaam zijn, oplossingen bedenken voor een keur aan problemen. Die wereld van de olie, blijkt al snel in Landman, is tamelijk pervers. Toch krijg je sympathie voor Thorntons personage: een gemankeerd man die desalniettemin moet overleven op een plek waar mannen elkaar als wolven verslinden. [OL]

12 LAURA H. (NPO)

Serie die zich doorlopend in een moeilijk definieerbaar schemergebied beweegt. Was Laura H., de tienermoeder die in 2015 naar Syrië ging en ruim een jaar later terugkeerde als terreurverdachte, dader of slachtoffer? En is het antwoord op die vraag wel te geven? De basis van de zesdelige serie is het boek van journalist Thomas Rueb, die de reis van Laura H. reconstrueerde. Actrice Zoë Love Smith (foto) geeft het titelpersonage op indrukwekkende wijze gestalte. Ze maakt van Laura een speelbal van het lot die wordt verscheurd door de twee werelden die aan haar trekken: haar westerse ouders, en de islam, waar ze als niet-witte Nederlander meer rust en zingeving lijkt te vinden. [RBW]

13 THE BEAR S03 (Disney+)

Zuinig ontvangen seizoen van magnifieke serie die vorig jaar (met seizoen twee) nog bovenaan dit jaaroverzicht van VARAgids-lijst prijkte. Seizoen 3 is in alles een tussenseizoen: de status van het restaurant in Chicago (met de manische, geniale, knotsgekke Carmy als chef, foto links) blijft grotendeels ongewijzigd, maar we krijgen per aflevering de achtergronden van alle medewerkers te zien, met als onbetwist hoogtepunt de liefdevolle aflevering ‘Napkins’, met de weg die Tina aflegde naar The Bear. Gelijktijdig gedraaid met seizoen vier, dat hopelijk het leidende verhaal voortzet. [RvV]

14 CROSS (Amazon)

Overdonderende reeks, waarin een seriemoordenaar zich al snel aandient, met Aldis Hodge als een getormenteerde rechercheur. Nadat zijn vrouw wordt vermoord tijdens een ogenschijnlijk onschuldige wandeling op straat, stort de weduwnaar zich helemaal op zijn werk. En hij begint te daten, terwijl hij ook in de rouw is. Showrunner Ben Watkins laat vooral zien dat de realiteit niet zwart of wit is, maar grijs. Galante neo noirreeks, waarin niemand perfect is. [OL]

15 OOGAPPELS S06 (NPO)

Het zesde seizoen van Oogappels was wat ons betreft iets te kijk-ons-eens-maatschappelijk-relevant-drama-maken. We zijn geen kinderen meer bij wie lepels aardappelpuree in de mondjes gevoerd hoeven te worden. Toch blijft de kracht van de serie overeind: het leuke aan Oogappels is dat je ook als kijker meegroeit met de personages. Misschien wel vooral als je zelf zes jaar geleden bent ingestapt met kin - deren in dezelfde leeftijd die nu ook aan het uitvliegen waren of al uitgevlogen zijn. De worstelingen zijn een feest der herkenning, net als de momenten van (zelf) spot; en wat is Jeroen Spitzenberger goed in dit seizoen! [CvW]

16 GOOISCHE VROUWEN S06 (Videoland)

Razendknap hoe de makers van Gooische vrouwen na vijftien jaar hun rentree maken met een nieuw seizoen over de levens en liefdes van een vriendinnen groep (intussen van middelbare leeftijd) in het welvarende Gooi. Hoewel de compilatie-aflevering-om-weer-in-te-komen al een hoogtepunt is (hulde voor de editor!) zijn de verhaallijnen weer even overtuigend en geloofwaardig. Met speciale jubelvermelding voor Linda de Mol (als de volkse Cheryl Morero), die de sterren van de hemel speelt in een rol die raakt aan haar eigen bewogen levenssoap van de laatste jaren. Tranen. Van het lachen én van ontroering. (FO)

17 UZUMAKI (HBO Max)

Hallucinatoire Japanse horroranimatie in zwart-wit, naar de gelijknamige manga van Junji Ito, over een Japans dorpje dat langzaam in de ban raakt van spiralen (Uzumaki is Japans voor spiraal). Een vrouw die haar vingertoppen afknipt (omdat de lijntjes haar aan deze vorm doen denken) vormt daarbij nog niet eens het meest huiveringwekkende voorbeeld. Een man die zichzelf oprolt als een dropveterrol; een scholier die langzaam in een huisjesslak verandert: in deze hardcore anime is niets te bizar of grotesk. Uzumaki is Japanse ‘bodyhorror’ op zijn best, zowel bedreigend als bedwelmend. [BS]

18 EEN VAN ONS (CANAL+)

Geslaagde dramaserie van regisseur Michiel van Erp, over de moord op Marianne Vaatstra, waarbij het niet draait om wie de dader is, maar om de impact van haar dood op een dorp. Elke aflevering vertelt een deel van het verhaal door de ogen van een andere actor in de geschiedenis, gespeeld door onder meer Jack Wouterse en Aus Greidanus jr. De acteurs leveren stuk voor stuk hun beste werk in jaren. Past perfect in het rijke oeuvre van Van Erp, die zich altijd richt op het goede van de mens. [RBW]

19 DE TOESLAGENAFFAIRE (NPO)

Serie waarbij je vanaf de start weet hoe het met de personages afloopt: slecht. Die dreiging, onder de alledaagse scènes (de reeks start onder meer bij een buurtbarbecue), maakt de kijkervaring haast ondraaglijk. Met beklemmende portretten van toeslagenouders die vastlopen tegenover een Belastingdienst op ramkoers, in een vlot tempo gedraaid (waardoor sommige personages wel erg snel een draai moeten maken in hun opvattingen). [RvV]

20 BABY REINDEER (Netflix)

Opmerkelijk project van de Britse komiek Richard Gadd, die zijn eigen levensverhaal in een dramaserie vatte en de hoofdrol speelt. Baby reindeer gaat over een barman die het als komiek wil maken (wat jammerlijk mislukt) en intussen gestalkt wordt. Zijn lage zelfbeeld krijgt een opkikkertje als een vrouw in de kroeg hem adoreert, maar langzaam - aan komt hij in het verstikkende net van stalking terecht. Zeer verontrustende serie die een hit op Netflix werd; fans van de serie probeerden online te ontrafelen wie de stalker was (Gadd zweeg daarover), wat weer een nieuwe (en tragische) dynamiek ontketende. [RvV]

Dit artikel komt uit de VARAgids 51/52, vanaf dinsdag 17 december in de winkel, op de mat en in de app (alleen voor VARAgids-abonnees).