Column Sinan Can: Shawali

In de tuin van onze guesthouse in Kandahar, de stad die de hoofdstad was van de taliban en waar Osama bin Laden vijf jaar lang had gewoond in een boerderij, staat een kleine man vlak voor me. Hij heet Shawali, is doof aan een oor en met het andere oor hoort hij slecht. Met hem stap ik in de auto en rijden we naar Tarnak Farms, de boerderij waar de architect van 9/11 ruim vijf jaar heeft gewoond en waar ook het plan voor die aanslagen is gemaakt. Terwijl we in de richting van het huis lopen, begint Shawali te vertellen. Hij had ooit een kleine winkel in Kandahar waar hij gasflessen vulde en daar kon hij net van rondkomen. De taliban waren ook in díe periode de baas in Afghanistan. Hij had niet zo veel last van ze, omdat hij zich aan de regels hield en zich verder nergens mee bemoeide.

Toen kwam 9/11 en drie weken later werd Afghanistan aangevallen. Weer wat later trokken de Amerikanen Kandahar binnen. Op een avond werd Shawali uit zijn huis gehaald door gemaskerde mannen en overgedragen aan de Amerikanen. Door hen werd hij geblinddoekt in een vliegtuig gezet met onbekende bestemming. Hij had geen idee waarom hij werd meegenomen en was in totale verwarring. Hij werd in een cel gesmeten en dagenlang verhoord en gemarteld. Maanden later kwam hij erachter dat hij zich in de beruchte gevangenis van Guantanamo Bay op Cuba bevond, meer dan 10.000 km verwijderd van zijn stad Kandahar. Er lag een vuistdik dossier met aanklachten over hem op tafel. Zo zou hij een hoge taliban-functionaris zijn, zou hij wapens en tanks verstopt hebben rond zijn huis en nog veel meer. Hij bleef ontkennen en 12 jaar later kwamen de Amerikanen erachter dat hij onschuldig was. Ze hebben hem zonder excuus of schadevergoeding laten gaan. Shawali woont nu in een klein dorp in de buurt van Kandahar en heeft inmiddels een gezin met drie jonge kinderen. Hij had nooit gedacht terug te keren naar Afghanistan. Dat is te danken aan Leonard Goodman, een mensenrechtenadvocaat uit Chicago die geloofde in zijn onschuld. Hoe dat ging, leest u volgende week.

Meer Sinan Can? Lees iedere week zijn column in de VARAgids!