Column: In de geest van Austen

Je kan er de klok zo’n beetje op gelijk zetten. Elke paar jaar wordt er wel weer een klassieker van Jane Austen uit de kast getrokken voor weer een nieuwe adaptatie. Begin 2020 was er een nieuwe versie van Emma  – met Anya Taylor-Joy en Johnny Flynn – en eerder dit jaar arriveerde het tweede seizoen van  Sanditon (geïnspireerd op een onafgerond boek van Austen).

Austen blijft op film en tv immens populair. Dan is het extra opmerkelijk hoeveel van de makers de boeken toch niet echt lijken te begrijpen. Regisseur Joe Wright ( Atonement ) gaf zelfs openlijk toe Pride & Prejudice  niet te zullen gaan lezen voor hij aan zijn filmadaptatie met Keira Knightley als Elizabeth Bennet en Matthew Macfadyen ( Succession ) als Meneer Darcy begon. Iets wat ook duidelijk was af te zien aan het eindproduct. Wright walste alle subtiliteiten plat. En zo werd Meneer Darcy’s onsterfelijke liefdesverklaring - ‘Je moet me toestaan je te vertellen hoe hartstochtelijk ik je bewonder en bemin’ - teruggebracht tot het toch net iets minder tot de verbeelding sprekende: ‘Ik hou van je, ik hou van je, ik hou van je!’

Wat niet betekent dat de teksten van Austen gezien en behandeld moeten worden als het heilige schrift. Zolang de makers haar toon maar weten te vangen. Het bekendste voorbeeld is Clueles s (Ziggo) van Amy Heckerling, die het verhaal van Emma een frisse facelift gaf en transporteerde naar de jaren 90. Of de Britse tv-serie Lost in Austen (2008) waarin een hedendaagse Austen-fan per ongeluk vast komt te zitten in Pride & Prejudice. Ook een aanrader: Love & Friendship (Cinemember, HBO Max) van Whit Stillman ( Metropolitan ) – gebaseerd op de korte briefroman Lady Susan - meer bijtende satire dan liefdesverhaal, over de verleidelijk sluwe titelheldin (Kate Beckinsale).

Onlangs werden er twee totaal verschillende nieuwe films aan het Austen-universum toegevoegd. Bij Persuasion  is de link direct duidelijk. Toen ze nog jong was - en dolverliefd - liet Anne Elliot (Dakota Johnson, The Lost Daughter ) zich door familie en vrienden toch overhalen niet te trouwen met haar grote liefde, Frederick Wentworth (Cosmo Jarvis). Nu, acht jaar later, kruisen hun paden opnieuw. Nu was het voor theatermaakster Carrie Cracknell sowieso al heel moeilijk geweest om de perfecte Persuasion -adaptatie – een tv-film uit 1996 van Roger Michell met Amanda Root en Ciarán Hinds – te evenaren. Maar dat deze nieuwe film zo’n ongenuanceerd rommeltje zou zijn, had niemand verwacht.

Persuasion  is een van Austens meer weemoedige en ingetogen boeken. De sobere Anne houdt alle heftige emoties, alle spijt en hartzeer, diep weggestopt. Cracknell maakt van Anne juist een kruising tussen Fleabag en Bridget Jones, met continue knipogen naar de camera en altijd een fles wijn binnen handbereik. De kritieken waren meedogenloos, en niet onterecht.

Dan heb ik toch vele malen liever de hitsige romantische komedie Fire Island (Disney+). Op het eerste gezicht lijkt de film mijlenver verwijderd van inspiratiebron Pride & Prejudice : een groep vrienden vertrekt naar Fire Island – het walhalla voor iedere zichzelf respecterende homoman – voor een welverdiende vakantie. Daar doet vrije geest Noah (komiek en schrijver Joel Kim Booster) een belofte: zolang zijn beste vriend, de introverte en zedige Howie (Bowen Yang), niet van bil gaat, doet hij dat ook niet. De seksgoden lijken Noah gunstig gezind wanneer Howie de vriendelijke Charlie (James Scully) ontmoet. Als Charlies norse en hautaine beste vriend, Will (Conrad Ricamora), maar geen roet in het eten gooit.

Toegegeven, het duurde bij mij even voor ik de overeenkomsten zag - de vele blote billen leidden wellicht ook een beetje af (de makers mochten geen piemels laten zien, maar wel ongelimiteerde bilpartijen) - maar uiteindelijk valt het allemaal op zijn plaats. Erin (Margaret Cho) is de moederkloek Mevrouw Bennet, losgeslagen feestbeesten Keegan (Tomás Matos) en Luke (Matt Rogers) zijn Kitty en Lydia, en de verleidelijke Dex (Zane Phillips) is Wickham. Zelfs al wordt er, op de proloog na, geen enkel letterlijk stukje Austen gesproken, de geest van Austen blijft intact.