Column: De opkomst van de schimmel-apocalyps

Foto credits: Liane Hentscher / HBO

In mijn jongere jaren verslond ik de boeken van horrorkoning Stephen King. Het boek dat destijds de meeste indruk op me maakte was, opvallend genoeg, niet The Shining of It , maar Cujo , over een hondsdolle Sint-bernard die een moeder en haar jonge zoon terroriseert.

In tegenstelling tot buitenaardse killerclowns, spookhotels of vampiers ( Salem’s Lot ) is Cujo  namelijk gebaseerd op iets dat echt bestaat: hondsdolheid. Een gruwelijke ziekte die op zich goed behandelbaar is, maar die ook, wanneer de eerste symptomen zich eenmaal aandienen, zo goed als gelijk staat aan een doodsvonnis. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) telt in totaal toch zeker 15 gevallen waarbij patiënten (mét symptomen) de ziekte hebben overleefd - op tienduizenden dodelijke slachtoffers per jaar. Je hoeft ook niet eens gebeten of gekrabd te worden. Een lik over een (schaaf)wond of bij mond of neus kan al genoeg zijn. Tel daar symptomen als hallucinaties, insomnia en angst voor water (hydrophobia) en lucht (hoe dan?) bij op en je hebt een ziekte die thuis zou moeten horen in een nachtmerrie, maar toch werkelijkheid blijkt te zijn.

Met de HBO-serie The Last of Us  – gebaseerd op het gelijknamige computerspel uit 2013 - hebben we er een nieuwe levensechte nachtmerrie bij. De dodelijke schimmel, Cordyceps, die in de serie mensen in agressieve zombies verandert, bestaat namelijk echt – al beperkt deze zich (vooralsnog) tot mieren en andere insecten. Intrigerend genoeg verscheen er in 2016 ook een film (en een boek) geïnspireerd door precies diezelfde ‘zombie-schimmel’: The Girl with All the Gifts. Ook dat verhaal draait om een meisje (Sennia Nanua) dat, om dezelfde reden als Ellie (Bella Ramsey) in The Last of Us , immuun is voor de schimmel.

Het deed me ook denken aan een aflevering van The X-Files  uit 1994: Firewalker , met Bradley Whitford ( The West Wing ), Leland Orser ( Alien: Resurrection ) en Shawnee Smith ( Saw I , II , III en VI ), waarin een op siliconen gebaseerde schimmel zich bij mensen eerst in de luchtwegen nestelt om zich vervolgens via de nek op brute wijze een weg naar buiten te banen om zich zo verder voort te planten.

Waar Chris Carter voor The X-Files  het idee vandaan haalde, dat zegt de overlevering niet. Maar de makers van zowel The Last of Us  als The Girl with All the Gifts  verwijzen in interviews terug naar een aflevering van Planet Earth  uit 2006, waarin te zien is hoe de parasitaire schimmel een kogelmier infecteert. 'De schimmel infiltreert hun lichamen, en hun geest!', aldus de voice-over van David Attenborough.

Natuurlijk, mieren zitten toch ietwat anders in elkaar dan mensen. Maar een serie zoals The Last of Us  zette me toch aan het denken: wat als? Zou deze schimmel niet toch ook mensen in zombies kunnen veranderen?

Ik was niet de enige. Journalist Benji Jones zocht vlak na de start van The Last of Us  voor de Amerikaanse nieuws- en opiniewebsite Vox met precies deze vraag contact met universitair docent Charissa de Bekker, die bij de Universiteit van Utrecht gericht onderzoek doet naar ‘zombie-mieren’ die door de Ophiocordyceps zijn geïnfecteerd. Het korte - en geruststellende - antwoord: nee. De schimmels springen al niet over van de ene naar de andere mierensoort, laat staan naar andere soorten insecten. Mensen zijn dan al helemaal een andere tak van sport.

Het artikel stelt zelfs dubbel gerust: niet alleen lijkt de menselijke zombie-apocalypse toch nog niet heel erg dichtbij, maar mocht het toch gebeuren, dan hebben wij in Nederland in ieder geval een expert direct om de hoek!