Catacombe: een duistere thriller over matchfixing in het betaald voetbal

Voor zijn film Catacombe schiep filmmaker Victor D. Ponten zijn eigen voetbalwereld. De thriller gaat over matchfixing binnen het betaald voetbal in Nederland, maar Ponten en zijn crew wilden het verhaal niet situeren binnen een bestaande club. Daarom verzonnen ze een nieuwe voetbalclub, getiteld FC Barkas, vernoemd naar Hannibal Barkas, de legerleider uit de Oudheid die met olifanten door de Alpen trok. Een nieuwe club betekende dat er ook nieuwe voetbalshirts moesten worden ontworpen (Ponten koos rood met wit), een clublogo (de olifant) en een clubmotto (‘Waar een wil is, is een weg’). Ook voor andere voetbalclubs die in de film voorbij komen werden nieuwe namen bedacht, waaronder de Chinese club White Tigers.

‘Ik vond het echt te gek om zo’n heel universum neer te zetten,’ vertelt Victor Ponten (37). ‘Maar het was ook noodzakelijk. Ik wist vanaf het begin: geen enkele bestaande Nederlandse club gaat toestaan om een matchfixings-verhaal over hun club te vertellen. Daarom heb ik de vrijheid genomen om die hele wereld zelf vorm te geven. In de film wordt niet verteld in welke competitie FC Barkas speelt, al doet het misschien denken aan de Jupiler League. Ook zeggen we niet uit welk deel van Nederland de club komt. We hebben op verschillende plaatsen in Nederland en zelfs België gefilmd en al die beelden samengevoegd tot één locatie. Voor de thuisstad van Barkas had ik een kruising tussen Arnhem, Venlo en Rotterdam in mijn hoofd. Een havenstad, een grensstad, maar ook iets langs de snelweg. Een plek waar je altijd snel weg bent.’

Een wat louche omgeving dus, die goed past bij het verhaal: Catacombe draait om voetballer Jermaine Slagter (Willem de Bruin), een belangrijke speler van het tegen degradatie strijdende FC Barkas. Slagters leven verloopt niet rooskleurig: hij is gescheiden van Naomi (Liliana de Vries), de moeder van zijn dochtertje Joy, en steekt zich diep in de gokschulden bij de excentrieke crimineel Marcus (Mark Rietman). Een Chinese zakenman die regelmatig op de tribune zit bij FC Barkas, komt met een voorstel: Slagter kan een grote som geld opstrijken als hij wedstrijden van Barkas gaat manipuleren, zodat de Chinezen kunnen cashen op het wedkantoor.

Ponten: ‘Het idee stamt al uit 2012, toen ik in de Volkskrant een nieuwsbericht las over een Kroatische voetballer met schulden die zich liet omkopen om wedstrijden te beïnvloeden. Ik werd aangetrokken door dit persoonlijke drama waarbij een getalenteerde sporter alles kwijtraakt. Het was ook een uitdaging om in deze wereld te stappen. Er zijn maar weinig voetbalfilms gemaakt, en al helemaal nog geen thriller over de duistere kanten van de voetbalwereld. Samen met co-scenarist Mustafa Duygulu ben ik toen vol in die wereld gedoken. Voor ons fictieve verhaal hebben we ons laten inspireren door diverse nieuwsverhalen over matchfixing uit Nederland en het buitenland.’

Al vanaf het vroegste begin had Ponten een verrassende hoofdrolspeler op het oog: Willem de Bruin, de rapper die bekend is van het hiphopduo The Opposites. ‘Ik heb diverse videoclips voor The Opposites geregisseerd en daar merkte ik: als je een camera op Willem richt, gebeurt er iets bijzonders. Hij knalt van het scherm, en dat wil je van een hoofdrolspeler. Hij kon overigens helemaal niet voetballen, maar daarvoor is hij anderhalf jaar lang drie keer per week gaan trainen.’

Ook voor andere rollen maakte Ponten verrassende keuzes. Zo werden oud-voetballers Björn van der Doelen en Glenn Helder gevraagd om mee te spelen als respectievelijk de hoofdcoach en assistent van FC Barkas. ‘Ik heb het precies zo gedaan als in Moneyball, een van mijn favoriete sportfilms, over een kleine Amerikaanse honkbalclub. De mensen die in die film binnen de club rondlopen, geloof ik voor honderd procent. De geloofwaardigheid van de sportwereld in Moneyball wilde ik ook in mijn film. Mijn coaches moesten op trainingen dingen kunnen roepen die waarachtig zijn. Bij Björn en Glenn ging dat vanzelf.’

Catacombe is de eerste solo­regie van Ponten. Eerder maakte hij samen met Jim Taihuttu de succesvolle roadmovie Rabat, over drie Marokkaans-Nederlandse vrienden die op roadtrip gaan naar Marokko. Acteur Nasrdin Dchar won hiervoor in 2011 een Gouden Kalf. Na Rabat bleven Ponten en Taihuttu creatieve partners bij hun bedrijf Habbekrats, dat in 2016 is opgegaan in het grotere bedrijf New Amsterdam Film Company. Maar op het creatieve vlak gingen zij ook hun eigen weg: Taihuttu regisseerde in 2013 in zijn eentje de film Wolf, over een kickbokser die in het criminele circuit belandt. Daarnaast brak Taihuttu wereldwijd door als dj met zijn collectief Yellow Claw. Hij toerde de wereld over en draaide op de allergrootste dancefestivals.

Hoe heeft Victor Ponten dat ervaren, dat zijn filmkompaan na Rabat zijn eigen weg ging? ‘Rabat was het allerbeste wat Jim en ik op dat moment samen konden maken, een kroon op acht jaar samenwerking. Maar Jim wist in 2011 ook al dat hij daarna in zijn eentje een film wilde maken. Ook was hij tijdens Wolf al bezig met muziek. Dat Jim door het dak zou gaan met Yellow Claw was onverwacht, maar het betekent zeker niet dat hij is gestopt als filmmaker: hij is al die jaren bezig geweest met zijn nieuwe film De Oost, over een Nederlandse soldaat tijdens de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog in 1946. De opnamen daarvan zullen dit najaar eindelijk beginnen in Indonesië.’

‘Voor mij is het in die jaren best even zoeken geweest, want wat zou ik dan gaan doen? Ik heb me bij Habbekrats altijd met verschillende disciplines beziggehouden, maar uiteindelijk trok ik de conclusie dat ik ook de stap wilde zetten om zelf een film te schrijven en te regisseren. Vanaf dat moment ben ik me puur gaan focussen op regisseren, wat heeft geleid tot Catacombe. Jim is nog altijd een van mijn beste vrienden: we zijn partners in hetzelfde bedrijf, en wonen nu zelfs met onze gezinnen bij elkaar om de hoek in Landsmeer. We leveren commentaar op elkaars scenario’s en Jim heeft ook meegekeken bij de montage van Catacombe. Een nieuwe film als regieduo zie ik nu niet direct meer voor me, maar ik zie ons wel nog eens samen een serie ontwikkelen. En het lijkt me ook tof als Jim ooit eens een scenario schrijft voor een film die ik regisseer. Of andersom.’