Carol: het verhaal over een lesbische liefde in de conservatieve jaren 50

Vanaf het moment dat ze binnenkomt in het warenhuis en het object van haar begeerte ziet – de verkoopster Therese (Rooney Mara) – gebeurt er iets met haar, én met de kijker. Het is alsof je ogen aan haar vast worden gelijmd. Haar verschijning is tegelijkertijd chic en geraffineerd, stijlvol en ingehouden flamboyant. Ze is anders, dat zeker. Van haar knielange bontjas, met de huidkleurige panty eronder, haar voeten in pumps, baret op haar hoofd en de handschoenen, die ze uittrekt alsof ze haar jarretels losmaakt: alles gaat met zo veel sensuele aandacht, het is geen wonder dat het bleue winkelmeisje met ambities in de fotografie als een blok voor haar valt. De chique dame koopt een speelgoedtrein als kerstcadeau voor haar dochter. Hij is te groot om mee te nemen, dus ze laat een kaartje achter met daarop haar adres. En haar handschoenen, per ongeluk expres.

Carol van Todd Haynes is gebaseerd op het autobiografische The Price of Salt van Patricia ­Highsmith uit 1952. De schrijfster had destijds al een aantal succesvolle boeken op haar naam, maar dit verhaal schreef ze onder pseudoniem, want in die tijd was homoseksualiteit in Amerika nog strafbaar. Het boek over een lesbische liefde tussen een getrouwde, in scheiding liggende vrouw en het jonge, nog onschuldige meisje, werd een bestseller.
Haynes heeft zijn film vol broeierige suggestie gestopt. Er zit wel seks in, later, als Carol en Therese samen weggaan en een paar memorabele dagen beleven, maar het zijn vooral de terloopse aanrakingen, de hand die op een schouder wordt gelegd, de zwoele blikken. Die laatste zijn subliem in beeld gebracht door cameraman Edward Lachman die de film draaide op 16 mm omdat de grofkorreligheid van het materiaal precies paste bij de sfeer die de film moest uitstralen. Het camerawerk is daarbij uiterst suggestief: steeds heb je het gevoel dat Therese en Carol elkaar observeren en elkaar met hun ogen uitkleden. Carol die een kerstboom koopt en daarbij van een afstandje gade wordt geslagen door Therese die stiekem foto’s van haar maakt. Of de eerste scène waarin Carol Therese voor het eerst ziet terwijl deze aan het werk is en ze de kijker, met niets meer dan met minieme bewegingen van haar ogen laat zien dat haar lichaam in vuur en vlam staat.

De film is niet alleen door de twee hoofdrolspeelsters een lust voor het oog. Haynes, die al twee keer eerder jaren 50 drama’s maakte (Far From Heaven en Mildred Pierce) heeft oog voor het kleinste detail: van de sigaret waar een spoor van lippenstift op achterblijft tot de kleur groen die steeds terugkomt en misschien wel de kleur van het tijdperk was. Maar ook in de inrichting van de huizen, waarbij het kleine, tochtige New Yorkse appartement van Therese, waar de gootsteen niet alleen wordt gebruikt om in af te wassen, maar ook om je aan te wassen en om foto’s in te ontwikkelen, in schril contrast staat met het landhuis net buiten New York waar Carol nog woont met haar echtgenoot (Kyle Chandler) die razend is dat zijn vrouw haar eigen pad kiest. Maar zo overweldigend als hun huis van buiten is, zo spaarzaam ingericht is het van binnen: in de jaren 50 werd er nog niet kwistig gespendeerd, de consumptiemaatschappij begon pas echt eind jaren 50 op stoom te komen.

Die enigszins kille, formele jaren 50-sfeer ademt de film continu in de scènes dat Therese en Carol niet in elkaars buurt zijn. Carol mag dan in zekere zin, en zeker voor die tijd, een vrijgevochten indruk maken – ook al voor Therese heeft ze affaires gehad met vrouwen – ze is nog van een generatie die zo geharnast is, dat ze nooit meer helemaal los zal kunnen komen. Ze heeft vanaf het begin, vanaf die eerste aanblik in de winkel, iets van een roofdier, op zoek naar een prooi. Die prooi is Therese, voor wie het de eerste keer is dat ze zulke gevoelens heeft. Misschien is het zelfs wel de eerste keer dat ze ontdekt dat ze ze voor een vrouw heeft. Haar verliefdheid is zo echt, en gaat zo diep, terwijl Carol veel meer gepokt en gemazeld is en bovendien chantabel, blijkt wel als haar ex haar uit de ouderlijke macht laat zetten omdat ze homoseksueel is en ze moet kiezen: haar dochter of haar vriendin.

Carol is uiteindelijk geen film over romantische liefde. Daarvoor is die liefde te moeilijk en te gedoemd. Wat je wel voelt, is dat er voor Therese nog een toekomst is, de vrijgevochten jaren 60 en 70 die op touw staan, daar gaat ze nog de vruchten van plukken. Terwijl Carol gedoemd is in haar bourgeois leven te blijven, waarbij verbittering op de loer ligt.