Big Little Lies: De (dodelijke) gevolgen van liegen en bedriegen

Onschuldige leugens – of die nu voor eigen of andermans bestwil zijn – kunnen lelijke consequenties hebben. In Big Little Lies zien we hoe affaires, echtscheidingen en ongebreideld individualisme het landschap bepalen in Monterrey: zo’n paradijselijke plek in Californië. Een rotsachtige kustplaats bevolkt door rijke narcisten. Zes afleveringen vormen de opmaat naar een zevende slotaflevering waarin maatschappelijk onbehagen leidt tot de onnodige dood van een personage. Vanaf de eerste aflevering zien we al flarden van het moordonderzoek dat daarop volgt.

We zien de aanloop naar deze escalatie door de ogen van drie hoofdrolspeelsters, die elke aflevering zonder souplesse oude riekende wonden openrijten. De immer tierende ‘bulldog’ Madeline Mackenzie (Reese Witherspoon) is de spil in dit cynische web: ‘Ik behandel mijn wraakzucht alsof het mijn huisdier is.’ Zij ontfermt zich over de jonge moeder Jane Chapman (Shailene Woodley) die onlangs is verhuisd naar de gemeente, en wier zoon al meteen op de eerste schooldag in de problemen komt. Arme Ziggy zou zijn klasgenootje Amabella hebben gewurgd. En Amabella is een kind met invloedrijke ouders: moederlief Renata Klein (Laura Dern) is onlangs aangesteld als commissaris bij internetgigant Paypal. Ze eist represailles: ‘Die tijd dat jongens meisjes pijn mochten doen is allang voorbij.’

Terwijl het docententeam krampachtig omgaat met notabelen als Renata, vormen Jane, Madeline en Celeste (Nicole Kidman) – een advocaat in retraite – een front. Op die manier is er vanaf de eerste minuut na het openingsnummer – dat elke aflevering wranger lijkt te klinken – een onderhuidse spanning aanwezig. En Big Little Lies laat die spanning nooit meer los. Dat is onder meer te wijten aan de uitstekende montage: via flashforwards zien we hoe naïeve vetes kunnen leiden tot geweld; via flashbacks krijgen we meer informatie over Jane, Madeline en Celeste. Gaandeweg krijg je dientengevolge meer begrip voor de geldingsdrang in Monterrey, waar iedereen de schijn ophoudt.

Big Little Lies vertelt het verhaal van een zelfingenomen generatie Amerikanen. Een generatie waarin pest- en meeloopgedrag inherent zijn aan het dagelijks leven, getuige de rij Priussen voor de school. Het is evident dat niet iedereen aan de progressieve Californische kust zichzelf beschouwt als klimaatstrijder. Maar wie geen kritiek wil, koopt alsnog de auto die het best past bij de façade waaraan de rijken (in Monterrey) toegeven. Volwassenen gedragen zich derhalve als kinderen, die zich op hun beurt bijkans gedragen als volwassenen.

Renata formuleert deze verachtelijke mentaliteit in een notendop: ‘Ik ben de hele dag bezig me groot te houden.’ In een restaurant vertelt ze uit eigen beweging – en nogal opzichtig – aan de vileine Madeline over haar ‘toewijding aan het leven van oorlogsveteranen’. De verbeten carrièrevrouw probeert tevergeefs aansluiting te zoeken bij de (huis)moeder, met dit volstrekt onoprechte verhaaltje, dat ook weer leidt tot de volgende confrontatie – Renata wordt immers beschimpt vanwege haar grootste ambities.

Het gras is altijd groener bij de buren; maar hou die gedachte maar vooral voor jezelf. Dat lijkt het adagium te zijn van hedendaags (bourgeoisie) Amerika. Je mag vooral geen emoties tonen, uitsluitend aan intimi. Die gedachte wordt verbeeld in de scène waarin Madeline in tranen uitbarst in haar auto. Ze wordt van achteren gefilmd. Heel kort zien we via de achteruitkijkspiegel haar tranende ogen. Waarop ze zich herpakt, en wegrijdt. Ook Celeste en Jane ervaren dergelijke momenten, wanneer je hoopt dat er niemand stiekem meekijkt.

Tijdens dit soort sleutelscènes zien we kleine stukjes mens, of menselijkheid, vaak diep verborgen onder een grote laag rancune. Hierdoor gaan we langzaam van de passief-agressieve personages houden, wier visie op het leven een stuk diepzinniger blijkt. Die geleidelijke omslag is mede te danken aan de cast. Witherspoon, Woodley, Kidman en Dern zetten stuk voor stuk volwaardige personages neer. Witherspoons Madeline kan razendsnel schakelen tussen een haatdragende blik en een liefdevolle geste. In Big Little Lies zijn het dus de vrouwen die prevaleren. Dankzij vrouwen komt deze serie eveneens tot stand.

De filmrechten van de gelijknamige roman van Liane Moriarty uit 2014 werden aangekocht door Nicole Kidman. Haar productiebedrijf en dat van Witherspoon werkten de plannen uit. Ze huurden regisseur Jean-Marc Vallée (Dallas Buyers Clubs) in – die al eerder samenwerkte met Witherspoon en Dern in Wild (2014) – en David E. Kelley (Ally McBeal) schreef het scenario. Uiteindelijk is er dus tóch een rol weggelegd voor mannen. Evenals in de serie: de mannen – waaronder een glansrol van Alexander Skarsgard – hebben, hoewel ze zich meer op de achtergrond bewegen, een minstens net zo kwaadaardige agenda.

Big Little Lies geeft boven alles een pijnlijk beeld van de Amerikaanse bourgeoisie en individualisme. Er is geen enkel besef meer van gemeenschapszin en collectiviteit. Mensen nemen kinderen omdat dit hoort bij hun sociale status. Die gezinnen dobberen los van elkaar rond, en vliegen elkaar in de haren op de plekken waar ze elkaar wel moeten ontmoeten: het schoolplein, of het schoolgala. Dat is een ironische gewaarwording: terwijl de kinderen binnen te horen krijgen van hun juffen dat samenwerken essentieel is, worden buiten door de ouders al de voorbereidingen getroffen voor de volgende nachtmerrie.

Lees ook: in gesprek met makers Jean-Marc Vallee en David E. Kelley