Aftiteling: de Script Supervisor

 

Vroeger was het altijd een vrouw. Vroeger als in: de jaren 1920-1940. Tegenwoordig is het ook vaak een man en willen sommige Script Supervisors – vooral in de UK – op de aftiteling staan als de Continuity Supervisor, want dat is een betere omschrijving van wat ze doen. Dat ze op de aftiteling staan en niet in de opening credits is misschien onterecht: zonder het werk van de Script Supervisor zouden vele grote studiofilms en tv-series bespottelijk veel fouten bevatten.

Ondanks de misleidende naam van hun vak bemoeien ze zich inhoudelijk niet met het script en zijn dus niet een soort assistent van de screenwriter, hoewel ze in zekere zin wel zijn/haar werk bewaken en controleren. Ze lopen wel de hele dag met het script rond en maken er honderden aantekeningen  op – het vak is inmiddels deels digitaal, maar er komt nog opmerkelijk vaak papier bij kijken. Als ze al een assistent van iemand zijn, is het van de editor, want die heeft hun aantekeningen tijdens de montage nodig. Maar ze staan vooral op zichzelf; de Script Supervisor is een hele belangrijke afdeling die uit één persoon bestaat.

Hun werk: vóór het begin van de opnames het héél goed lezen en analyseren van het script en noteren hoe lang elke scène op het scherm ongeveer zal duren, op welke dag van het verhaal hij plaatsvindt, of het dag of nacht is, welke voorwerpen de scènes nodig hebben (een vaas bloemen, een pistool), of er special effects aan te pas zullen komen, et cetera. Allemaal details die wel in het script staan maar die je in een overzichtelijke lijst wilt hebben voordat de opnames beginnen. Alle afdelingen hebben daar profijt van: het is wel zo handig als de set dressers weten dat ze op een bepaalde opnamedag een ontbijt op de keukentafel moeten zetten zonder dat ze het hele script hoeven lezen. Allerlei administratieve zaken die de Script Supervisor vooraf uit het script haalt en in diverse lijsten omzet. Maar soms toch ook een beetje inhoudelijk werk: ongerijmdheden in het script wordt de Supervisor ook geacht op te merken: als een personage het over eergisteren heeft terwijl dat gisteren was. Of als het personage iets vraagt dat hij/zij al weet.

Tíjdens de opnames is het hun taak om dingen die misgegaan zijn (storende maar onvermijdelijke geluiden) en afwijkingen die de acteurs en regisseur in het script aanbrachten (geïmproviseerde dialogen) te noteren en na afloop van de draaidag het script aan te passen aan die werkelijkheid, anders snapt de editor er later niets meer van. Ook noteren ze vaak, ten behoeve van reshoots en montage, welke lenzen werden gebruikt, hoe lang een scène daadwerkelijk duurde en nog veel meer details.

Ook houden ze de vele kleinigheden in de gaten die nodig zijn bij het op orde houden van de continuïteit. Films worden uiteraard zelden chronologisch opgenomen, omdat het wel zo efficiënt is om eerst alle scènes op het vliegdekschip te filmen voordat je de scènes op de hei gaat doen. Ook de individuele scènes op dat vliegdekschip hoeven niet in chronologische volgorde te worden gefilmd; alles wordt zo praktisch mogelijk en dus vaak dwars door elkaar heen gedraaid. Dat is vragen om fouten. Als Claire Danes in Homeland door een gang loopt met een koffertje in haar linkerhand en opgerolde mouwen en door een deur verdwijnt richting een balzaal, is het hilarisch als we haar één milliseconde later die balzaal door die deur zien binnenwandelen met de koffer in haar rechterhand en afgerolde mouwen. Hilarisch, maar niet ondenkbaar als die tweede scène drie weken vóór de eerste werd opgenomen. De staat van kapsels, de ongeschorenheid van een acteur, die tijd op de klok die in beeld is; iemand moet dat soort details opschrijven: de Script Supervisor.

Ook belangrijk: matching. Vooral in Amerikaanse films worden shots vaak meermalen opgenomen. Eerst een establishing shot van veraf, waarop je bijvoorbeeld twee mensen ziet praten terwijl eentje op een straatnaambord wijst. Om later zoveel mogelijk creatieve mogelijkheden te hebben, willen de regisseur en editor (en de studio, als die besluit de regisseur achteraf te ontslaan wegens 'creative differences') graag ook medium shots en close-ups van dezelfde scène hebben om in de montage alles zo nodig te kunnen versnijden. Coverage heet dat: veel shots van hetzelfde, maar dan uit verschillende hoeken en met verschillende zooms. Ook dat neigt tot fouten die het materiaal onbruikbaar zouden maken; in de close-up moet de wijzende man dat niet alleen met dezelfde hand doen, maar ook in hetzelfde tempo zijn arm heffen als hij in het wijde en medium shot deed, anders ziet dat er raar uit. Niet alle acteurs zijn even sterk in die precieze herhalingen, en ook het bijhouden van dit soort dingen is de verantwoordelijkheid van de Script Supervisor.

Dus die man of vrouw die in de buurt van de actie op een set of locatie voortdurend op een stoel zit te schrijven en na afloop van de draaidag, in zijn/haar trailer, tot diep in de nacht die aantekeningen op de laptop in een geüpdatet script en allerlei nieuwe lijsten omzet, dát is de Script Supervisor. Monnikenwerk, waar we als kijker dankbaar voor moeten zijn, anders krijg je dit soort fouten: