A Separation: messcherpe en ontroerende Oscarwinnaar

Foto credits: Cinéart

Het huwelijk tussen Simin (Leila Hatami) en Nader (Peyman Moadi) is op sterven na dood. Niet per se omdat de liefde tussen de twee met de noorderzon is vertrokken. Die is er nog wel, ergens onder de oppervlakte. Maar omdat Simin graag Iran wil verlaten en Nader dit simpelweg niet kan. Zijn vader, die lijdt aan alzheimer, heeft hulp nodig, iemand die een oogje in het zeil houdt. Hun dochter Termeh (Sarina Farhadi, de werkelijke dochter van de filmmaker van A Separation, Asghar Farhadi) begrijpt dit en heeft al aangegeven na een eventuele scheiding bij haar vader te blijven.

Maar een scheiding is onmogelijk, blijkt in de openingsscène. Nader is een goed man, en de islamitische rechter vindt Simins beweegredenen niet billijk. Sterker nog: waarom wil ze naar het buitenland? Subtekst: het is hier toch goed? Wat zou ze graag een antwoord geven op deze retorische vraag. Daarmee zou ze evenwel het achterste van haar tong laten zien, en dat is in Iran uitgesloten. Dat doe je alleen binnen de muren van je eigen bastion, waar je wereldlijke artefacten mag vereren, en waar je niet hoeft te pretenderen een devoot mens te zijn.

Zodoende draaien de films van Asghar Farhadi, die zich vaak afspelen in de Iraanse hoofdstad Teheran, over inkijkjes in appartementen. We zien personages wandelen door wandelgangen, begluurd door buren. Nieuwsgierige aagjes die maar al te graag een blik zouden werpen in het huis van de lieden die nu al enige tijd naast hun wonen, maar die ze amper lijken te kennen. Deze dualiteit tussen de buiten- en binnenwereld leidt in A Separation ook tot frictie, wanneer Nader een mantelzorgster inhuurt die de zorg voor zijn vader al na één dag te zwaar vindt – en vanwege religieuze redenen haar cliënt, die telkens in zijn broek piest, niet kan verzorgen.

Wat volgt is een incident, op straat natuurlijk, ten overstaan van de wereld, dat leidt tot een rechtszaak. Het is niet erg interessant en relevant om deze plotwending hier uit de doeken te doen. Omdat A Separation (winnaar van de Oscar voor beste buitenlandse film in 2012) vooral draait om de dynamiek tussen binnen en buiten, religieus en seculier en arm en rijk. Gefilmd in een sociaal-realistische stijl waarin Farhadi met overtuiging de verschillende lagen van de Iraanse maatschappij blootlegt. Het resultaat is pijnlijk en messcherp, maar ook blij vlagen aandoenlijk en geestig. Net als in het echte leven, dat Farhadi knap spiegelt.