Amal Maatoug: 'Je hebt geen nieuwe winter wardrobe nodig'

Je wordt inmiddels doodgegooid met advertenties voor Black Friday. Daarom herinnert columnist Amal Maatoug je er even aan dat je echt niks nieuws nodig hebt.

Black Friday staat voor de deur – je weet wel, die Amerikaanse kapitalistische fuik, om je zo veel mogelijk te laten kopen op één dag. Verleidelijke deals en grote kortingen vliegen je om de oren, verpakt in aantrekkelijke reclames. Maar ik zal je alvast één ding verklappen: je hebt geen nieuwe spullen nodig. 

Laat ik in ieder geval voor mezelf spreken: ik heb geen nieuwe spullen nodig. Ik was mijn kast aan het uitruimen en ik realiseerde me hoeveel troep ik bezit. Kleding, sieraden, boeken, decoratie die ik weg kon doen, omdat ik het niet nodig heb. Veel van die spullen heb ik ooit gekocht omdat een vriendin het ook had, omdat een leuke influencer zei dat ik het écht moest hebben, of omdat het trendy was op het moment. Al deze spullen hadden geen betekenis voor mij, maar hebben me wel tijd en geld gekost. Nu doe ik ze weg in de hoop dat het gerecycled wordt, maar de werkelijkheid is dat we in Nederland ruim 135 miljoen kilo textiel in de kledingbakken gooien en daarvan wordt slechts één procent gerecycled. Een veel betere oplossing was geweest het überhaupt niet kopen. 

Klimaat was deze verkiezingen geen hot thema, maar dat betekent niet dat we de planeet niet nog steeds naar de afgrond aan het helpen zijn. Onder andere door zoveel te consumeren. Want het produceren van al die onzin die jij en ik kopen, kost materialen, water, chemicaliën, grondstoffen en CO2. En als je een beetje pech hebt, zijn de arbeidsomstandigheden van de mensen – of kinderen – die het hebben gemaakt ook nog eens onmenselijk. 

Ik wil de schuld niet helemaal bij ons als consument leggen, want bedrijven en overheden spelen ook een belangrijke rol. Maar dat betekent niet dat wij geen verantwoordelijkheid kunnen nemen. Het minste wat we kunnen doen is ons niet als gekken gedragen zodra iets '2+1 gratis' is op Black Friday.

We kennen allemaal de beelden nog van black friday zo’n tien jaar geleden, waar mensen elkaar in de haren vlogen voor een nieuwe tv of tas. Gelukkig heb ik dat soort beestachtige taferelen al een tijd niet gezien, maar overconsumptie heeft andere vormen aangenomen. Mensen staan nu uren in de rij voor een Labubu en gooien hun mandje wekelijks vol op Temu of TikTokshop.

Social media helpt niet mee. Bijna elke post die ik langs zie komen op mijn feed is een reclame. Mijn scroll door TikTok en Instagram-reels ziet er ongeveer als volgt uit: ‘Get ready with me. Dit is mijn tien-stappen-ochtendroutine. Deze tien anti-aging collageen-producten moet je echt allemaal hebben voor een mooie huid’. Gevolgd door een ‘haul’, want ‘dit is hoe de trendy meiden zich deze winter kleden’. Om zo’n trendy meid te zijn moet ik wel eerst twee paar nieuwe schoenen en een hele nieuwe kledingkast aanschaffen.

Ook al lijkt het misschien niet zo door social media: je kan gewoon slapen in een oud T-shirt; je hebt geen luxe pyjama-set nodig. 

Negen van de tien keer is het ook niet het product zelf dat we heel graag willen. Het is het gevoel dat we ervan krijgen. Een dopamine-kick zodra je op ‘bestel’ klikt, die al heel snel weer weg is nadat het product op de deurmat ligt en je weer iets nieuws moet bestellen voor een kick. Weet je waar je ook dopamine van krijgt? Een rondje hardlopen of een stukje chocolade eten. 

Dus ook al klinkt '2 voor de prijs van 1' en '7+3 gratis' enorm aantrekkelijk; laat die trendy broek eens hangen, hij is over twee weken toch al niet meer in. Niets kopen is nog goedkoper dan iets goedkoop kopen. En tip van Flip: je moeder heeft vaak ook nog wel wat parels hangen om te stelen – uhm lenen.