Zo maak je een voetbalsamenvatting

 

Het verzoek aan de NOS was om een keer op een zondagmiddag een kijkje in de keuken te nemen bij het team van Studio Sport dat verantwoordelijk is voor de voetbalsamenvattingen van de Eredivisie. Een kijkje in de keuken nemen mocht, op een zondagmiddag niet. Op een vrijdag- of zaterdagavond evenmin. ‘Het produceren van voetbalsamenvattingen is werken onder dusdanig hoge druk dat afleiding – in welke vorm dan ook – niet echt van pas komt’, werd er medegedeeld.

En zo komt het dat Milko Bloemraad, sinds 1991 beeldbandredacteur bij Studio Sport , op een donderdagmiddag speelt alsof het zondagmiddag is en doet alsof hij de allang gespeelde wedstrijd van FC Groningen tegen SC Cambuur moet samenvatten. Het is even behelpen, geeft hij toe, maar als veteraan van de samenvattingen begrijpt hij het standpunt van zijn broodheer om tijdens een voetbalweekend geen toeschouwers toe te laten. ‘Negen van de tien samenvattingen komen door de tijdsdruk ongezien op televisie. Als beeldbandredacteur bepaal je nagenoeg in je eentje de inhoud. Die verantwoordelijkheid is enorm. Een fout is snel gemaakt en dat kunnen we ons simpelweg niet veroorloven. Er kijken miljoenen mensen.’

Met andere woorden: van een wedstrijd van 90 minuten een samenvatting van een minuut of vijf maken zonder afbreuk te doen aan de essentie van de wedstrijd, geeft al druk genoeg. Dan ook nog eens aan een leek moeten uitleggen hoe dat allemaal werkt, dat is te veel. ‘Het is een ambacht’, zegt Bloemraad. ‘Eén die met honderd procent toewijding volbracht moet worden. Vroeger hadden alleen mensen in het stadion en wij van Studio Sport een wedstrijd live gezien. Tegenwoordig kan iedereen vanaf de bank alle wedstrijden ter wereld live zien en controleren wat de NOS ervan gemaakt heeft.’

Neem bijvoorbeeld een kwart-voor-negen-wedstrijd op zaterdagavond tussen Ajax en PSV. Die moet als eerste getoond worden in de uitzending van half elf. Dat is Stress met een grote letter S want als de presentator de wedstrijd aankondigt, kan het zijn dat de bal in de Arena nog rolt. Dat betekent dat het einde van de samenvatting nog gemonteerd moet worden terwijl het begin van de samenvatting al op tv is en met het risico dat in de laatste minuut nog een doelpunt valt. Bloemraad: ‘Die wedstrijden worden gedaan door de veteranen. Dat moet je kunnen. Nog tijdens de wedstrijd de samenvatting monteren en scherp opletten op de ontwikkelingen is niet voor iedereen weggelegd. Een goede voorbereiding is dan essentieel.’

Een goede voorbereiding. Bloemraad reconstrueert deze donderdagmiddag hoe dat gaat. Voor uw beeld: het is nu dus zondag half twee, een uur voordat FC Groningen tegen SC Cambuur ‘begint’. Op de derde verdieping van het NOS-pand in Hilversum zetelt de Studio Sport -redactie. Daar hebben ze een keur aan montagehokken waar tijdens een voetbalwedstrijd een zogenoemde beeldbandredacteur samen met een editor de wedstrijd bekijkt. Een uur voordat de wedstrijd begint, neemt Bloemraad daar plaats.

In dat uur heeft Bloemraad een lijstje aan werkzaamheden af te werken waarvan twee het belangrijkst zijn. Dat is A: het contact met de regiewagen van FOX die ter plaatse is. Zij zijn verantwoordelijk voor de beelden die geschoten worden en mocht Bloemraad denken extra beelden nodig te hebben van, bijvoorbeeld, een trainer omdat die onder druk staat, dan kan hij dat bij hen aanvragen. En B: het contact met de commentator die in het stadion aanwezig is en het commentaar zoals dat in de samenvatting terechtkomt live inspreekt en niet, zoals veel mensen denken, pas achteraf. Zo komt het dat er soms fouten in het commentaar sluipen. Bloemraad lachend: ‘Het meest bizarre was dat Hugo Walker Clarence Seedorf ooit voor Arnold Scholten aanzag.’

Bloemraad pakt de telefoon op en voert een kort fictief telefoongesprek met de commentator der commentatoren: Frank Snoeks. Er is een aantal zaken die standaard doorgenomen moeten worden, zo vertelt Bloemraad. Wie tegen wie speelt uiteraard, wat de bijzonderheden van de wedstrijd zijn, aan welke spelers een bijzonderheid kleeft, over welke spelers de commentator gaat uitweiden, enzovoorts. Ook tijdens de wedstrijd houden de beeldbandredacteur en de commentator contact. Met de één meer dan met de ander. ‘Snoeks hanteert vooral zijn eigen stijl. Die praat heel veel en een samenvatting zit dan al vrij snel vol met tekst. Dat kan problemen opleveren tijdens de montage. Het moet natuurlijk wel soepel lopen. Iemand als Jeroen Grueter overlegt veel meer. Die is ook al met de samenvatting bezig.’

Tijdens de wedstrijd noteert Bloemraad op een A4-tje de momenten van de wedstrijd die eventueel terecht kunnen komen in de samenvatting. Met tijdsaanduiding, zodat hij tijdens de montage precies weet wat hij nodig heeft. De eerste kans van de wedstrijd, een doelpunt, een vrije trap die er bijna ingaat, een mooie corner. Een rode kaart. Maar ook een opvallende actie, een mooie steekpass. Een moment dat wat kan zeggen over de staat van een team. Bloemraad: ‘Je moet een scherp oog hebben voor wat de spelers doen. Als bijvoorbeeld Arias van PSV vroeg in de wedstrijd een gele kaart krijgt en hij blijft heel erg dom voetballen, dan moet je dat opvallen. Want als je er rekening mee houdt dat-ie er met twee keer geel vanaf kan gaan, voorkom je problemen in de montage.’

Hij wil maar zeggen: het lezen van een wedstrijd is belangrijk. Daar is enige tactische kennis zeker handig, een oog hebben voor de details van de wedstrijd ook. Jan met een warme bak tjap tjoy op schoot kijkt immers de samenvattingen, maar Co Adriaanse ook. Bloemraad: ‘De kenner moet ook aan zijn trekken komen. Dat maakt dat het maken van een samenvatting meer is dan het achter elkaar plakken van doelpunten.’ Hij moet een goed beeld van de wedstrijd neerzetten. ‘Zelfs van de meest saaie wedstrijd kan je nog vijf leuke minuten maken. Maar we zijn geen entertainmentprogramma. Als een ploeg de halve wedstrijd de bal achterin zinloos rondspeelt, nemen we dat zeker mee in de samenvatting. Wat dat betreft hoop ik dat dit seizoen meer spektakel biedt dan dat van vorig jaar.’