Quiz S01E01: opzienbarend en zinderend

De komst van Who Wants to Be a Millionaire op de Britse televisie ging in 1998 gepaard met een zekere krankzinnigheid. In bepaalde kringen uit de middenklasse werden clubs opgericht met als doel om de weg naar de miljoen pond voor de deelnemer die plaats mocht nemen in de befaamde stoel zo eenvoudig mogelijk te maken – eventueel prijzengeld zou worden verdeeld. Zodoende verenigden vermaarde deelnemers van pubquizzen en andere spelfanaten zich. Dat rook natuurlijk naar vals spel en culmineerde in 2001 in een rechtszaak. Deze opzienbarende episode is te zien in het driedelige Quiz.

Majoor Charles Ingram (Matthew Macfadyen is geknipt voor de rol) staat centraal in het verhaal. De militair is in tegenstelling tot zijn vrouw en zwager helemaal niet geïnteresseerd in pub- en televisiequizzen, maar laat zich op een gegeven moment toch overhalen om deel te nemen aan Who Wants to Be a Millionaire, mede omdat het zijn echtgenote niet lukt om te winnen. Achter de schermen werkt er dan al een heel team aan de eventuele vragen die Ingram voor de kiezen zou kunnen krijgen. En tijdens de roemruchte uitzending blijken mensen uit het publiek op bepaalde momenten te kuchen.

De makers van Who Wants to Be a Millionaire vermoeden intussen al enige tijd dat ze worden gepiepeld; dat telkens dezelfde lieden terugkeren in het spel; dat deelnemers die met een hulplijn bellen in werkelijkheid bellen met een leger aan quizexperts die thuis met encyclopedieën binnen handbereik pijlsnel een correct antwoord op de vraag kunnen formuleren. Het oogt onwerkelijk, en tegelijkertijd is het natuurlijk uiterst menselijk. Quiz staat in dat opzicht in het teken van de implicaties van hebzucht; en hoe ontvankelijk zelfs een kleinburgerlijke man (dat is Ingram in wezen) ervoor blijkt. Dat principes uiteindelijk ook verhandelbaar zijn.

Tegelijkertijd belicht Quiz ook de intrede van sensationele televisie – de makers noemen Who Wants to Be a Millionaire een ‘televisie-evenement’ – en hoe dat (zie ook de zinderende beelden uit de regiekamer) inspeelt op een behoefte die aanwezig is bij de kijker. Want net als de beste Hollywoodfilms wekt de quiz de indruk dat iedereen, echt iedereen kan winnen; dat iedereen een miljonair kan worden. Maar dat is logischerwijs pure quatsch. Hoewel er sommige mensen zijn die in het sprookje geloven, en andere die – met Ingram voorop – de spelregels met voeten treden. Scenarist James Graham en regisseur Stephen Frears verfilmen deze boodschap met veel bezieling.