Poor Things: Emma Stone emancipeert een baby-brein

Het is een variatie op Frankenstein: een gekke wetenschapper transplanteert het breintje van een baby in het hoofd van de overleden moeder. Het resultaat is een geniaal gestoorde film van Emma Stone en regisseur Yorgos Lanthimos.

Dit artikel werd eerder geplaatst n.a.v. de bioscooppremière

Emma Stone (La La Land, Maniac) is onverschrokken in Poor Things, gebaseerd op een bekroonde cult-roman van Alasdair Gray uit de jaren negentig. Onverschrokken acteren moet ook wel: Stone speelt een vrouw die in het Engeland van eind negentiende eeuw van een brug af springt en overlijdt en wiens lichaam daarna, inclusief haar nog levende en bijna volgroeide ongeboren baby, uit de rivier wordt gevist en vervolgens door Dr. Godwin Baxter (Willem Dafoe) onder handen wordt genomen. De dokter - een geniale, gestoorde maar uiteindelijk lieve chirurg - heeft niet voor niets het woord ‘God’ in zijn naam: hij creëert nieuw leven door de baby met een keizersnede geboren te laten worden, de schedel van moeder én baby te lichten en de hersenen van baby in het hoofd van mamma te stoppen. Een paar Frankenstein-achtige elektrocuties later is moeder weer op de been, maar wel met het bewustzijn van iemand van nul jaar oud. Medisch slaat het uiteraard nergens op, maar als verhaalconcept is het gewéldig.

Want wat volgt is de pijlsnelle volwassenwording van een baby in een vrouwenlichaam, die door de maatschappij als volwassene wordt behandeld maar dat evident (nog) niet echt is. Bovendien is ze vrouw, en in de negentiende eeuw betekende dat vaak dat je sowieso als kinds werd gezien door de geachte leden van het patriarchaat, dat er niet best vanaf komt in deze film en liefdevol wordt afgeserveerd. De kind-baby wordt Bella Baxter gedoopt en woont bij de dokter in huis, waar ze door hem wordt geobserveerd. Wat zou er gebeuren? Er wordt een assistent ingehuurd, Max geheten (Ramy Youssef uit Ramy), die al snel verliefd wordt op Bella als haar hersenen zich in ijltempo aanpassen aan haar volwassen lichaam en sociale omgeving. Als kijker word je ook verliefd of in elk geval gecharmeerd, want Stone acteert briljant een klein kind in een volwassen lijf, inclusief onderzoeksdrang, afgrijselijke driftbuien, gesmijt met eten en het slopen van alles wat er in huis te vinden is. Het klinkt potentieel flauw maar is dat uitdrukkelijk niet. Het wordt vrij serieus gebracht allemaal: Stone is geweldig goed in het neerzetten van een nieuwsgierige volwassen baby die wordt geadoreerd door Godwin en Max en met heel veel wegkomt.

We zien haar geestelijk pijlsnel opgroeien, zeker als ze een relatie krijgt met de vrouwenverslindende gladjakker Duncan Wedderburn (Mark Ruffalo in een verbluffende rol die komedie en drama combineert en hem inmiddels een Oscarnominatie opleverde, net zoals de regisseur, Emma Stone en de film zelf ook Oscarnominaties kregen). Bella gaat, als ze eenmaal een beetje gewend is aan de grotemensenwereld, op een reis door Europa met Duncan. Max en Dr. Godwin blijven tamelijk radeloos achter. Duncan denkt dat hij de lachende derde is, die onbeperkt gebruik kan maken van het seksueel ontwaken van Bella, maar ook hij is al snel radeloos van verliefdheid en onmacht. Bella gaat gedurende de trip, die haar van Lissabon naar andere exotische en waanzinnig vormgegeven oorden leidt, totaal los op seks en vertrapt alle sociale conventies, die ze nog niet echt kent, want ze is tenslotte in veel opzichten nog erg onvolwassen, in elk geval in neurologische zin. Haar reis, zowel geestelijk als fysiek, eindigt in Parijs, waar ze in een bordeel de kost gaat verdienen - ze is net zo praktisch en opportunistisch ingesteld als de meeste kleine kinderen - en in rap tempo leert hoe de wereld werkt. En waar zij, als leergierige, zeer voorlijke en steeds eloquentere vrouw, door de combinatie van haar intelligentie en haar onbevangenheid eigenlijk iedereen de baas is. Zodoende wordt Poor Things een parabel over hoe een kinderlijke én volwassen vrouw op een integere manier spot met alle conventies en zelf wel uitzoekt hoe het leven werkt en uiteindelijk glorieus zegeviert.

Hoewel Bella tijdens haar zoektocht naar haar identiteit en de kern van haar leven godsonmogelijk is voor haar omgeving - juist omdat ze eigenlijk voortdurend moreel gelijk heeft, is ze des te irritanter - ga je net als Max, Godwin en Duncan en vele anderen die ze ontmoet, erg van haar houden. Poor Things is een unieke combinatie van komedie, maatschappelijk commentaar, feminisme en surrealisme. Het werk van de Griekse regisseur Yorgos Lanthimos (Dogtooth, The Favourite, die laatste ook met Emma Stone en nu te zien op Netflix) is langzamerhand een genre op zichzelf: absurdisme, uitzinnige vormgeving, de beste acteurs en behoorlijk controversieel; waar hij voorheen vooral geweld niet schuwde, onderzoekt hij in Poor Things seksualiteit en gender. Emma Stone en Mark Ruffalo duiken onbekommerd in hun rollen, die hilarisch, poedelnaakt en prettig onconventioneel zijn. We zijn benieuwd wat de uiteindelijke Oscar-oogst gaat zijn, want Poor Things is misschien ‘a bit much’ voor de Hollywood mainstream. Maar voor de cinefiel in elk geval een feest.

Poor Things, vanaf woensdag 27 maart op Disney+