Het beste muziekjaar ooit? 1977. En wel hierom.

Zij brachten albums uit die nog altijd resoneren, startten carrières die invloedrijk waren
Nee, de vraag is: waaróm? Waarom was 1977 – waarin ook onverwoestbare klassiekers als Rumours (Fleetwood Mac) en de single ‘I Feel Love’ van Donna Summer verschenen – het beste muziekjaar aller tijden? Wat waren de omstandigheden, wie waren de mensen?

Het antwoord op die vraag is minder eenvoudig in een eenvoudig lijstje te vangen. Toeval, dat is de meest voor de hand liggende verklaring. Toeval dat samenviel met ontwikkelingen die in de jaren ervoor waren ingezet. De opwindende, ruige rock die de New York Dolls in het midden van de jaren 70 maakten, werd opgepikt door Malcolm McLaren, manager van de Sex Pistols. De hoge werkloosheid, raciale spanningen en andere ellende waren van invloed op de teksten van jonge Engelse punkbands als The Buzzcocks en The Clash, die hun klassiekers (New York Dolls, maar ook MC5 en The Stooges) wel kenden. Punk explodeerde, mede daardoor.
Het was in deze tijd makkelijk om zelf platen te maken voor je eigen label, van Stiff Records tot het Nederlandse 1000 Idioten. Er zaten jonge, hongerige journalisten bij de redacties van muziekbladen (OOR in Nederland, NME in Engeland) die dankzij betere distributie een groter bereik hadden. En bij de omroepen, neem in Nederland de VPRO, werkten dj’s die oor hadden voor die nieuwe ontwikkelingen.

De synthesizer sloeg steeds meer aan als instrument, en werd steeds goedkoper en daarmee bereikbaar voor muzikanten die geen grote studio tot hun beschikking hadden. Disco bruiste al langer ondergronds, waar de onderklasse van dat moment (zwarten, latino’s, homoseksuelen) nachtenlang op zolders of in pakhuizen door danste. Het was een kwestie van tijd voor dat bijbehorende mode, muziek (de remix) bovengronds kwam. Reggae werd van invloed dankzij de Caribische allochtonen in Engeland, die aansluiting vonden bij de punks.

En, laten we dat ook niet ­vergeten, omdat er bij platenmaatschappijen, waar op dat moment het geld tegen de plinten klotste, mensen op belangrijke posten zaten die geld roken. Seymour Stein van Sire Records, label van onder meer Talking Heads en Ramones, had een neus voor talent en een distributeur die alle uithoeken van de wereld kon bereiken. Tel daar nog bij op dat in concertorganisatie in de jaren 70 jonge mensen aan de knoppen zaten die het ­boeken van buitenlandse bands net ­lekker in de vingers hadden. En in Nederland gebruik konden maken van een jeugdhuizendcircuit en professioneler geworden clubcircuit, zodat een band als The Sex Pistols in 1977 gewoon in het Mafcentrum in het Noord-Limburgse Maasbree kon spelen. En Talking Heads en Ramones in Huize Maas in Groningen. De infrastructuur was er. Nu de platen nog. Deze 19 nummers uit 1977 vielen daarbij het meest op:

Donna Summer -  I Feel Love
1977. David Bowie is bezig met de opnames van Heroes, als producer Brian Eno komt binnenrennen en tegen Bowie roept dat hij ‘the sound of the future’ had gehoord. Waarna hij ‘I Feel Love’ van Donna Summer opzette. Een nummer dat wordt voortgestuwd door een sequencer en een vierkwartsmaat, waar overheen een (ooit) vroom Amerikaans meisje hoog en hemels zingt dat ze de liefde voelt. Pardon, De Liefde voelt. Betere disco zou niet meer gemaakt worden, elektronische dansmuziek was écht begonnen.

Chic - Dance, Dance, Dance
De echte knaller (‘Le Freak’, 1978 ) moest nog komen, maar Nile Rodgers en Bernard Edwards, de gitaar-en-bas-spil van Chic, had hier de succesformule al onder de knie: strijkers, blazers, meerstemmige dameszang maar vooral die groove, die solide samenwerking van gitaarmelodie en aanjagende baslijn, die nog altijd (Daft Punk! The Weeknd!) onweerstaanbaar is.

Kraftwerk - Trans Europe Express
Het Duitse kwartet had de wereld al verbaasd met ‘Autobahn’ en de robotmuziek uit hun zelfgebouwde synthesizers, maar soepel kon je er niet op swingen. Dat was wel anders met ‘Trans Europe Express’, waarop de vierkwartsmaat voller was en de bas dwingender. Afrika Bambaata ‘leende’ de melodie later voor zijn vroege hiphop-hit ‘Planet Rock’ (1982), in Detroit wisten latere techno-grootheden als Derrick May niet wat ze hoorden toen de Duitse blieps en beats op de nachtradio voorbijkwamen. De geboorte van techno en house was aanstaande.

David Bowie - V-2 Schneider
Natuurlijk, ‘Heroes’, is dé 1977 -hit van Bowie, maar dit vlammende huwelijk tussen de disco van Donna (de toeters!) en de laag overscherende synthesizers van Kraftwerk (robotstem!) liet horen dat Bowie en producers Brian Eno en Tony Visconti goed wisten wat er om hen heen aan opwindende ándere muziek werd gemaakt. En hoe ze kameleon David Bowie daar zijn eigenzinnige antwoord op konden laten geven. En passant namen ze ook de spanning van de stad Berlijn mee, want de koude oorlog woedde nog hevig.

Ultravox - Hiroshima Mon
Amour. Pas in de jaren 80 zou het grote publiek de Schotse band Ultravox leren kennen (oooooh, Vienna!) maar de groep was al sinds het midden van de jaren 70 bezig. Minder invloedrijk dan Bowie, maar in hetzelfde jaar in hetzelfde muzikale spoor. Elektronisch, kil en toch emotioneel, en warm dankzij de saxofoon. Zanger Midge Ure zou pas hierna de band komen versterken.

The Clash - Police & Thieves
The Clash was een van de punkbands van het eerste uur die aansluiting vond bij de reggae-gemeenschap. De politieke lading van reggae, de afkeer van de autoriteiten en Jan Publiek van migranten én punks met hun afwijkende kapsels en kleding, zorgde voor verbroedering. Police & Thieves van Junior Murvin was de afsluiter van het Clash-debuut. The Police zou later met punkattitude gespeelde reggae triomfen vieren.

Suicide - Ghost Rider
Het Newyorkse duo Alan Vega (zang) en Martin Revu (eerst orgel, later synthesizer) liet horen hoe je met minimale middelen de koortsdroom van een Vietnamveteraan met PTSS kon verbeelden. Waar Kraftwerk koel, kalm en berekenend was, daar klonk ‘Suicide’ als het elektronische neefje dat vannacht nog dronken onder de brug had geslapen.

Beegees - Night Fever
‘Tribal rites of the new Saturday Night’ heet het artikel dat de Britse journalist Nik Cohn schreef voor New York Magazine. Dat artikel, over hardwerkende jeugd uit de onderklasse die op zaterdag alle ellende van zich afdansen, was de basis voor de film Saturday Night Fever. Het stuk was van a tot z uit de duim van Cohn gezogen (hij kende niemand in New York, wist niet waar te beginnen met de opdracht om de jonge disco-scene te beschrijven), maar wel gebaseerd op de mod-cultuur uit Engeland, waar Cohn wel alles van wist. De parallellen waren helder, Cohns duim was zo verantwoordelijk voor een van de bestverkochte soundtracks ooit, posters van John Travolta boven ieder tienermeisjesbed en de eeuwige lokroep van rood, geel en groen flikkerend licht.

Blondie - Denis
Opnieuw een cover, nu van Randy & the Rainbows uit de jaren 60, en zonder het Franstalige intermezzo dat zangeres Debbie Harry erbij verzon. Debbie, die al snel en tot haar chagrijn werd vereenzelvigd met de bandnaam, joeg bij een hele generatie tienerjongens hormooneffecten aan waar ze voorheen nog niet van hadden durven dromen. De grote, zelfgeschreven hits moesten nog volgen (‘Rapture’, ‘Atomic’, ‘Call Me’). Aanvankelijk onder punk geschaard, maar zo pop als klapkauwgum.

Elvis Costello - Watching the Detectives
Elvis debuteerde in het jaar dat die andere Elvis (Presley) kwam te overlijden. Het duurde even voordat Declan McManus (zoals Costello echt heet) onder de aandacht kwam, maar toen zijn label Stiff Records er echt werk van ging maken, brak Costello van de ene dag op de andere door, geholpen door de nieuwe popmuziekmedia die wel zin hadden in iemand met slimme teksten, de puntige liedjes (in dit geval wiegend op een reggea-ritme) en een anti-held-imago.

Normaal - Oerend hard
Het was niet de eerste single van de Achterhoekers (dat was Hels as ’n jagdhond), wel de succesvolste. De groep, al sinds 1973 actief, had onderdak gevonden bij het label van schlagerkoning Johnny Hoes, later ook label van onder meer Doe Maar en Toontje Lager. Hij was de enige die iets zag in de door vele ‘anhangers’ gesteunde band, die uitgroeide tot de stem van De Provincie.

Iggy Pop - Lust for Life
TopPop en de palmbomen. Wie kent het moment niet? En dan te bedenken dat Pop in dit jaar naast Lust for Life nóg een fantastisch album uitbracht, The Idiot. Daarop onder meer ‘China Girl’, maar ook de doorrookte en bemodderde tegenhanger van ‘I Feel Love’, het tergende ‘Nightclubbing’.

Talking Heads - Psycho Killer
Eerder zei David Byrne in de VaraGids over dit nummer: ‘Ik zat op de kunstacademie, ik was helemaal niet van plan om zanger van een band te worden. Ik probeerde maar wat, de invloeden van dat nummer komen overal vandaan. Het Franse couplet zit erin omdat ik me voorstelde dat de seriemoordenaar zich spiegelde aan Napoleon. Ik denk niet dat veel mensen dat begrepen.’

Brian Eno - King’s Lead Hat
Er was in ieder geval iemand die Byrne begreep, en weggeblazen was door de kunstzinnige, dwarse rock van Byrne en zijn band. Eno, producer van Bowie, schreef na een optreden van Talking Heads dit nummer in de stijl van de band, de titel is een anagram van de bandnaam. Het staat op het vijfde album van Eno, Before and After Science, dat een te onbekend gebleven parel uit 1977 is.

Meat Loaf - Bat Out of Hell
Natuurlijk, ‘Paradise by the Dasboard Light’ is dé hit van dit album. Maar heeft u de glorieuze opener recent nog wel ’s gehoord? Hardrock-soulpop die zo de opening had kunnen zijn van boksflim Rocky (ook 1977, trouwens).

Mink DeVille - Spanish Stroll
Werd, waarschijnlijk omdat hij New York kwam, aanvankelijk onder de new wave geschaard. Maar rock is wat hij maakte, met straatvuil weliswaar en lang niet zo opgeblazen als Meat Loaf hierboven of zo gepolijst als E.L.O of Fleetwood Mac (de millionsellers van ’77). In Nederland al vanaf het begin warm omarmt.

Herman Brood - Street
Titelnummer van het eerste album onder eigen naam. De overeenkomsten tussen DeVille en Brood zijn evident, groot geworden met de blues, niet vies van stimulantia en van zin om met extra toegevoegde adrenaline de wereld te veroveren.

Weather Report - Birdland
Het lijkt er misschien op dat in 1977 enkel punk, new wave en elektronische muziek uitkwam, maar dat was natuurlijk niet zo. Ook in andere genres verschenen albums die nog altijd gevierd worden. Aja van jazzrockers Steely Dan bijvoorbeeld, Running on Empty van singer-songwriter Jackson Brown, Arrival van Abba (met ‘Dancing Queen’) en Animals van Pink Floyd. Minstens zo mooi en onverslijtbaar is Heavy Weather van supergroep Weather Report, waarin toetsenist Joe Zawinul, saxofonist Wayne Shorter, drummer Alex Acuna en bassist Jaco Pastorius de grenzen van de jazz behoorlijk oprekten. Toen vooruitstrevend, nu nog altijd een mijlpaal van muzikaal vakmanschap.

Paul Tornado - Van Agt Casanova
De allereerste officiële Nederlandstalige punksingle werd uitgebracht op het kleine, onafhankelijke 1000 Idioten Records uit Twente, dat de filosofie had dat er altijd ergens duizend idioten te vinden waren die hun plaatjes wilden kopen. Was het bekritiseren van regering en autoriteiten tot dan toe voorbehouden aan carnavalsartiesten en cabaretiers, Paul Tornado bezong het ‘kwekkwekwek’-mondje van Justitieminister Van Agt, en het besluit om hardcore-pornofilms alleen nog in bioscopen met niet meer dan 50 zitplaatsen te vertonen: ‘Seks wordt obscuurder, neuken kost geld’, aldus Tornado. Opwinding die in de huidige internettijden niet meer is voor te stellen. Tornado was het pseudoniem van kunstenaar Paul Hajenius, een bekende van de 1000 Idioten oprichters. Wat maar weer eens bewijst dat toeval, de juiste mensen op het juiste moment, infrastructuur en technische mogelijkheden op het juiste moment moeten samenvallen om muziekgeschiedenis te kunnen schrijven.