Column: het genot van tijdreizen

Foto credit: Paramount+

De jaren 50 zijn kennelijk weer helemaal in zwang of misschien wel nooit uit zwang geweest. Lovecraft County , Masters of Sex , Fargo (seizoen 4) en Riverdale zijn recente voorbeelden van televisiedrama’s die zich afspelen in het decennium na de Tweede Wereldoorlog. De franchise rondom Grease (1978) krijgt met de nieuwe televisieprequel Grease: Rise of the Pink Ladies , die zich afspeelt in 1954, hernieuwde aandacht. Schijnbaar smachten we naar een tijd die we als esthetisch aangenaam zijn gaan beschouwen vanwege de kleurrijke jurken, leren jassen en stijlvolle bolides. Hoewel dat natuurlijk ook gevaarlijk is, dat je een tijdperk terugbrengt tot spullen.

En niet alle series die zich afspelen in de jaren 50 gaan per se serieus om met historische echtheid. Logisch: als scenarist moet je soms keuzes maken en wil je dat je verhaal ook geworteld is in het nu. Je wil misschien wel een maatschappelijke boodschap voor het voetlicht brengen. Zo is in de bovenstaande trailer van Grease: Rise of the Pink Ladies te zien dat de cast een stuk diverser is dan de film destijds. Ditmaal verschijnen niet alleen witte tieners in beeld, maar eveneens een keur aan jongeren van kleur. Je zou dat een vorm van anachronisme kunnen noemen.

Segregatie was in de jaren 50 nog springlevend in de Verenigde Staten. Maar je kan als maker ook een bepaald punt of gevoel aanstippen. In het geval van Grease: Rise of the Pink Ladies is dat bijvoorbeeld de gemeenschapszin; iedereen, wit en zwart, zit in hetzelfde schuitje. Dat dit minder historisch correct is, moet je als kijker dan maar op de koop toe nemen.

Ik moest bij het zien van deze nieuwe serie af en toe denken aan Happy Days (1974-1984): een komediereeks gemaakt in de jaren 70 en begin jaren 80 die zich afspeelt in de Amerikaanse staat Wisconsin in de jaren 50. Ik denk dat veel mensen dit vehikel voor Henry Winkler, die ‘The Fonz’ speelt, associëren met hoe de jaren 50 eruitzagen.

Dat is best opmerkelijk: het beeld dat we hebben van een decennium wordt deels bepaald door verbeeldingen van dat decennium uit een recenter decennium. Als ik aan de jaren 70 denk, misschien wel qua films mijn favoriete tijdsgewricht, dan schiet vaak Dazed and Confused (1993) te binnen, de film die Richard Linklater in 1993 maakte over zijn jeugd in Texas in het midden van de jaren 70. Die film zal ook niet helemaal waarheidsgetrouw zijn maar Linklater weet dat gevoel, van hoe het was, zo treffend over te brengen op de kijker.

Dat is waar we het voor doen; voor die sublieme ervaring. Om die reden kijk ik om de paar jaar The Big Lebowski (1998). Een komedie gemaakt aan het einde van de jaren 90 die zich afspeelt aan het begin van de jaren 90. Wie de film vaker heeft gezien zal die nuance, dat verschil van die paar jaar, zeker zien in menig scène. Ik denk dat ik de film om de zoveel tijd zie omdat ik een kind ben van de jaren 90. En graag af en toe eventjes terugblik op die periode. Vicariously is daar een mooi Engels woord voor: de verbeelding van een ander gebruiken om door de tijd te reizen. 

Dat gaat nooit vervelen, zoveel is duidelijk.