A Ghost Story: leven met de dood

Foto credits: Universal Pictures

Soms ga je naar de bioscoop om te zwijmelen, griezelen of gewoon verrot geschoten te worden, maar aangezet worden tot nadenken kan af en toe ook geen kwaad. Zeker niet als dat zo subtiel en indrukwekkend gebeurt als in A Ghost Story. De film gaat over hoe onmetelijk en onbegrijpelijk groot de dood is. Pats boem en geen lichte kost, maar hier bijzonder poëtisch, indrukwekkend en toch lichtvoetig opgediend.

De gedachte achter het script van A Ghost Story, met in de hoofdrollen Rooney Mara en Casey Affleck, is briljant. De film belicht de dood vanuit een gezichtspunt waar je zelden wat over hoort, namelijk dat van de dode zelf. En dan niet op de twee voor de hand liggende manieren die de mensheid verdelen in het denken over hoe het is om dood te zijn: de atheïstische manier (dood is dood, er is niks) of de deïstische manier (na de dood wacht de hemel, waar alles ongelofelijk anders, gaaf en gratis is).

In A Ghost Story gaat het over de mogelijkheid dat de doden net als de levenden gewoon mensen zijn, die op aarde tussen ons in leven en het even erg vinden om dood te zijn als hun nabestaanden dat vinden. De kinderlijke metafoor die de film kiest om dat standpunt - shit, ik ben dood, wat afschuwelijk, wat nu? - te belichten, is waanzinnig gedurfd en adembenemend geslaagd. De dode is domweg een spook: een spook dat het ook allemaal niet meer weet en hevig terugverlangt naar het leven en de levenden. Woordeloos, want spoken praten niet, ze denken alleen, in deze film soms via ondertiteling.

Casey Affleck krijgt een auto-ongeluk, plotseling en fataal, en zijn geliefde Rooney Mara is ontroostbaar. Casey het spook woont na het ongeluk met haar samen maar kan haar niet troosten want contact is onmogelijk (hij is tenslotte dood, de film is wat dat betreft meedogenloos onsentimenteel, er gaapt een kloof tussen levenden en doden), hoewel hij dat enorm probeert. Haar verdriet maakt hem gek, maar het feit dat ze na verloop van tijd besluit verder te moeten en te verhuizen, maakt hem nog gekker.

Wat moet je als spokende dode als je nabestaanden je noodgedwongen opgeven? Dit spook houdt hardnekkig vast aan de plaats waar alles gebeurd is - hun huis - totdat dat huis wordt gesloopt. Dan slaat het spook op hol in ruimte en tijd en maakt heel veel mee, als toeschouwer van andere levens, en begrijpt net als de kijker na afloop iets beter hoe onmetelijk onbevattelijk het is om een sterfelijk mens te zijn: in staat om het oneindige en de schoonheid van liefde, natuur en kindertjes te bevatten, maar gedoemd om uit te doven.

Het spook in A Ghost Story wordt gedwongen dat allemaal onder ogen te zien en dat gebeurt woordeloos: zowel de dode als de kijker kunnen alleen maar toeschouwer zijn. Dat regisseur en scenarist David Lowery (Pete's Dragon, Ain’t Them Bodies Saints, The Green Knight ) er in slaagt om dat over te brengen zonder enorm deprimerend, pretentieus of wazig te zijn, komt vooral doordat hij zijn bek weet te houden (op één zeer breedsprakige monoloog na). Show, don't tell is zijn devies en dat werkt wonderbaarlijk goed.

A Ghost Story is een bijzondere film die doet denken aan de dichtregel van Vasalis: en niet het snijden doet zo'n pijn, maar het afgesneden zijn. Nabestaan is lastig, maar dood zijn is ook geen pretje. Via de dood vertelt A Ghost Story veel over het leven, op een rustige en simpele manier.

Na afloop dit video-essay bekijken over de productie van A Ghost Story.